Oznakowanie dróg ewakuacyjnych, wyjść i prawidłowe znaki
Zapewnienie ochrony pożarowej jest jednym z podstawowych obowiązków każdego właściciela i zarządcy budynku, obiektu budowlanego lub terenu. Działania zabezpieczające przed zagrożeniem pożarowym obejmują m.in. właściwe oznaczenie drogi ewakuacyjnej, oznakowanie wyjść ewakuacyjnych itp. Należy również pamiętać o niezbędnych informacjach z zakresu ewakuacji, które należy zapewnić osobom przebywającym w danym obiekcie
W przypadku pożaru lub innej sytuacji awaryjnej kluczowym elementem jest czas – osoby znajdujące się w strefie zagrożenia powinny mieć możliwość szybkiego jej opuszczenia lub przedostania się do bezpiecznej strefy. Równie ważne jest jak najszybsze powiadomienie jednostek ratunkowych. Z tego powodu tak istotne jest umieszczanie w widocznych miejscach tabliczek z wykazami telefonów alarmowych, instrukcji postępowania na wypadek pożaru oraz prawidłowe oznakowanie obiektu znakami bezpieczeństwa. Właściciele obiektów mają również obowiązek przestrzegania wymagań techniczno-budowlanych, wyposażenia budynków w urządzenia przeciwpożarowe i gaśnicze, a także przeprowadzania okresowych przeglądów, które są gwarancją sprawnego i niezawodnego funkcjonowania takiego sprzętu w razie potrzeby. Oprócz zapewnienia możliwości ewakuacji konieczne jest odpowiednie przygotowanie budynku do prowadzenia akcji ratowniczej, zapoznanie pracowników z przepisami ppoż. oraz ustalenie sposobu na wypadek powstania pożaru lub innej sytuacji, która stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi.
Gdzie muszą znajdować się znaki bezpieczeństwa?
Zgodnie z Polskimi Normami powinny być oznakowane:
- miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi;
- miejsca usytuowania nasady umożliwiającej zasilanie instalacji wodociągowej ppoż., ppoż. wyłączników prądu i głównych zaworów gazu;
- pomieszczenia i tereny, w których znajdują się materiały niebezpieczne pożarowo, a także miejsca sklasyfikowane jako strefy zagrożenia wybuchem;
- dźwigi dla straży pożarnej;
- drzwi przeciwpożarowe;
- drogi pożarowe;
- przeciwpożarowe zbiorniki wodne, zbiorniki technologiczne będące uzupełniającym źródłem wody do celów ppoż., punkty poboru wody, stanowiska poboru wody;
- sprzęt ratowniczy (rękawy ratownicze, pojemniki z maskami ucieczkowymi, drabiny ewakuacyjne) i istotne z punktu widzenia akcji ratowniczej miejsca, w tym miejsca, w których znajdują się klucze do wyjść ewakuacyjnych, i punkty zborne.
Obowiązki z zakresu ochrony ppoż. w świetle przepisów
Zgodnie z art. 82 § 2 Kodeksu wykroczeń za naruszenie przepisów o ochronie przeciwpożarowej grozi kara aresztu, grzywny lub nagany. Ukarana może być osoba, która będąc obowiązana na podstawie przepisów o ochronie ppoż. do zapewnienia warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu lub terenu, nie dopełnia obowiązków m.in. w zakresie zapewnienie osobom przebywającym w obiekcie lub na terenie odpowiednich warunków ewakuacji, wyposażenia obiektu w urządzenia ppoż. i gaśnice, umieszczenia w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych. Wykroczeniem jest również brak odpowiedniego oznakowania ewakuacyjnego i przeciwpożarowego.
Oznakowanie ewakuacyjne – normy, rodzaje
Galerie handlowe, budynki wielorodzinne, miejsca pracy, szkoły, urzędy i inne obiekty publiczne powinny być wyposażone w odpowiednie oznakowanie ewakuacyjne i przeciwpożarowe. Jakie tabliczki są zgodne z przepisami?
W przypadku znaków ewakuacyjnych są to znaki zgodne z normą PN-92-N-01256-02 lub PN-EN ISO 7010. Obie normy funkcjonują równolegle. Dla znaków ochrony ppoż. obowiązuje norma PN-EN ISO 7010. Warto pamiętać, że chociaż „stara” norma PN-92-N-01256-01 została wycofana, nadal można stosować znaki jej odpowiadające (oznakowania nie trzeba wymieniać na nowe). Dobrą praktyką jest stopniowe uzupełnianie dotychczasowego oznakowania nowymi tabliczkami. Szczególnie ważne jest przy tym, aby oznakowanie w obiekcie było spójne i nie budziło żadnych wątpliwości, m.in. co do przebiegu drogi ewakuacyjnej czy lokalizacji wyjść ewakuacyjnych.
Jakie tabliczki wykorzystuje się do oznakowania dróg ewakuacyjnych?
Znaki ewakuacyjne mają kształt prostokątów lub kwadratów. Na zielonym tle otoczonym obwódką barwy białej / żółtej fosforescencyjnej znajduje się piktogram – również biały / żółty fosforescencyjny.
Znaki ewakuacyjne można podzielić następująco: znaki kierunkowe, znaki wskazujące lokalizację sprzętu lub istotnych miejsc, znaki uzupełniające.
- Ewakuacyjne znaki kierunkowe – umieszczone na nich strzałki wskazują, jak przebiega droga ewakuacyjna, która pozwala na wydostanie się z budynku lub przedostanie się do bezpiecznej strefy. W przypadku znaków zgodnych z nową normą (PN-EN ISO 7010) na tabliczce znajduje się odpowiednia strzałka (pod kątek 90° lub 45°) wraz z piktogramem „drzwi ewakuacyjne” (prawo-/lewostronne).
- Znaki wskazujące lokalizację sprzętu / ważnych miejsc – w tej grupie znajdują się takie tabliczki jak np. „pierwsze pomoc medyczna”, „telefon alarmowy”, „przycisk awaryjnego zatrzymania”, „defibrylator”, „okno ratunkowe”, „miejsce zbiórki do ewakuacji”, „młotek bezpieczeństwa”.
- Znaki wskazujące sposób zachowania – znaki mają ułatwiać poruszanie się po drodze ewakuacyjnej oraz pomagać w lokalizacji sprzętu ratunkowego. Na drogach ewakuacyjnych stosuje się również znaki wskazujące, w jaki sposób otwierają się drzwi oznaczone jako wyjście ewakuacyjne („ciągnąć, aby otworzyć”, „pchać, aby otworzyć”, „przesunąć w celu otwarcia”), a także tabliczki wskazujące, że aby uzyskać dostęp do klucza lub systemu pozwalającego otworzyć drzwi, konieczne jest zbicie osłony („stłuc, aby uzyskać dostęp”).
- Znaki ewakuacyjne uzupełniające – przekazują inne istotne informacje. Nie są objęte normalizacją. Na tabliczkach znajdują się piktogramy i/lub krótkie komunikaty. Znaki uzupełniające mogą np. wskazywać, gdzie znajduje się klucz do wyjścia ewakuacyjnego lub ostrzegać o przeszkodach znajdujących się na drodze ewakuacyjnej.
Jak prawidłowo rozmieścić znaki drogi ewakuacyjnej?
Główną zasadą, która powinna być stosowana w trakcie rozmieszczenia znaków ewakuacyjnych na drodze ewakuacyjnej, jest ich bardzo dobra widoczność. Zawsze istnieje możliwość, że w sytuacji zagrożenia osoby, które znajdują się danym pomieszczeniu, nie będą pewne prawidłowości obranego kierunku ewakuacji. Muszą być one widoczne i jednoznaczne – tak, aby sprawnie doprowadzić ludzi do miejsca bezpiecznego. Zaleca się również zwrócenie uwagi na ich rozmieszczenie w pobliżu źródeł światła. Powinny się one znajdować w ich pobliżu w celu zapewnienia ich dostatecznej luminacji. Wszystkie kwestie związane z wymiarami znaków ewakuacyjnych są ściśle uzależnione od odległości, z której powinny te oznaczenia być dostrzegane przez osoby znajdujące się w pomieszczeniu.
Ze względu na pomieszczenia i oświetlenie drogi ewakuacyjne można oznaczać trzema rodzajami znaków:
- znakami ewakuacyjnymi fotoluminescencyjnymi – są one wykonane na materiale fotoluminescencyjnym i powinny być stosowane tam, gdzie funkcjonuje oświetlenie dzienne bądź elektryczne podstawowe, które dostarcza materiałom fotoluminescencyjnym niezbędnej energii;
- znakami ewakuacyjnymi podświetlanymi – powinny być one stosowane tam, gdzie pomieszczenia lub drogi ewakuacyjne nie są oświetlone światłem dziennym lub sztucznym przez długie okresy i materiały fotoluminescencyjne nie mogą się naładować, w szczególności w teatrach, kinach i wszędzie tam, gdzie brak instalacji elektrycznej;
- znakami ewakuacyjnymi fotoluminescencyjnymi i znakami ewakuacyjnymi podświetlanymi – ta metoda oznakowania dróg ewakuacyjnych może być stosowana w obiektach budowlanych, w których znajdują się zarówno pomieszczenia bez dostępu do światła dziennego lub sztucznego, jak również pomieszczenia, w których mogą znaleźć zastosowanie znaki ewakuacyjne fotoluminescencyjne.
Jak widać, każdy obiekt budowlany ma możliwość wyposażenia w odpowiedni system oznakowania dróg ewakuacyjnych. Należy adekwatnie dobrać dany system tak, aby w sytuacji zagrożenia każdy mógł bezpiecznie opuścić budynek. Bo właśnie o to w tym wszystkim tutaj chodzi – o ludzkie zdrowie i życie.
