Znaki niebezpieczeństwa na opakowaniach: przegląd oznaczeń i symboli ostrzegawczych
Niektóre substancje i mieszaniny chemiczne mogą stanowić zagrożenie dla środowiska naturalnego, a także dla zdrowia i życia ludzi, którzy mają z nimi styczność. Z tego powodu opakowania zawierające niebezpieczne preparaty (np. materiały radioaktywne, stwarzające ryzyko wybuchu) powinny być odpowiednio oznakowane. Jakie znaki ostrzegawcze i piktogramy mogą znajdować się na opakowaniach takich produktów?
Znaki ostrzegawcze na środkach chemicznych – rozporządzenie CLP
Unijne rozporządzenie CLP stanowi system klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin chemicznych. Stworzony został w oparciu o GHS (Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów), który powstał w celu ujednolicenia przepisów dotyczących tej materii.
Zgodnie z zapisami rozporządzenia CLP substancja lub mieszanina zaklasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie musi być oznakowana specjalną etykietą.
Na etykiecie powinny znajdować się następujące elementy:
· nazwa, adres, numer telefonu dostawcy lub dostawców;
· nominalna ilość tej substancji lub mieszaniny w pakunkach udostępnianych ogółowi społeczeństwa (chyba że ilość ta jest określona gdzie indziej na opakowaniu);
· identyfikator produktu;
· piktogramy określające rodzaj zagrożenia (jeśli mają zastosowanie);
· hasła ostrzegawcze (jeśli mają zastosowanie);
· zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (jeśli mają zastosowanie);
· odpowiednie zwroty wskazujące środki ostrożności (jeśli mają zastosowanie);
· sekcja z informacjami uzupełniającymi (jeśli ma zastosowanie).
Przegląd piktogramów GHS
W zależności od tego, jakie zagrożenie stwarza dana substancja, na opakowaniu umieszcza się odpowiednie znaki i symbole. Znaki ostrzegawcze mogą dotyczyć np. zagrożeń fizycznych lub chemicznych.
Znaki niebezpieczeństwa wskazujące na zagrożenia fizyczne
GHS01 – substancje wybuchowe (symbol: wybuchająca bomba)
· Niestabilne materiały wybuchowe;
· Materiały wybuchowe z podklas 1.1, 1.2, 1.3, 1.4;
· Substancje i mieszaniny samoreaktywne, typy A, B;
· Nadtlenki organiczne, typy A, B.
GHS02 – substancje łatwopalne (symbol: płomień)
· Gazy łatwopalne, kategoria zagrożenia 1;
· Wyroby aerozolowe, kategorie zagrożeń 1, 2;
· Substancje ciekłe łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2, 3;
· Substancje stałe łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2;
· Substancje i mieszaniny samoreaktywne, typy B, C, D, E, F;
· Substancje ciekłe piroforyczne, kategoria zagrożenia 1;
· Substancje stałe piroforyczne, kategoria zagrożenia 1;
· Substancje i mieszaniny samonagrzewające się, kategorie zagrożeń 1, 2;
· Substancje i mieszaniny, które w kontakcie z wodą wydzielają gazy łatwopalne, kategorie zagrożeń 1, 2, 3;
· Nadtlenki organiczne, typy B, C, D, E, F.
GHS03 – substancje utleniające (symbol: płomień nad okręgiem)
· Gazy utleniające, kategoria zagrożenia 1;
· Substancje ciekłe utleniające, kategorie zagrożeń 1, 2, 3;
· Substancje stałe utleniające, kategorie zagrożeń 1, 2, 3.
GHS04 – gazy pod ciśnieniem (symbol: butla gazowa)
· Gazy pod ciśnieniem:
o gazy sprężone,
o gazy skroplone,
o gazy skroplone schłodzone,
o gazy rozpuszczone.
GHS05 – substancje korodujące metale (symbol: działanie żrące)
· Substancje korodujące metale, kategoria zagrożenia 1.
Piktogram nie jest wymagany dla klas i kategorii zagrożeń:
· Materiały wybuchowe z podklasy 1.5 i 1.6;
· Gazy łatwopalne, kategoria zagrożeń 2;
· Wyroby aerozolowe, kategoria zagrożeń 3;
· Substancje i mieszaniny samoreaktywne, typ G;
· Nadtlenki organiczne, typ G.
Znaki niebezpieczeństwa na opakowaniach wskazujące na zagrożenie dla zdrowia
GHS06 – substancje toksyczne (symbol: czaszka i skrzyżowane piszczele)
· Toksyczność ostra (droga pokarmowa, po naniesieniu na skórę, po narażeniu inhalacyjnym), kategorie zagrożeń 1, 2, 3.
GHS05 – substancje żrące (symbol: korozja)
· Działanie żrące na skórę, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 1C;
· Poważne uszkodzenie oczu, kategoria zagrożenia 1.
GHS07 – substancje drażniące (symbol: wykrzyknik)
· Toksyczność ostra (droga pokarmowa, po naniesieniu na skórę, po narażeniu inhalacyjnym), kategoria zagrożenia 4;
· Działanie drażniące na skórę, kategoria zagrożenia 2;
· Działanie drażniące na oczy, kategoria zagrożenia 2;
· Działanie uczulające na skórę, kategorie zagrożeń 1, 1A, 1B;
· Działanie toksyczne na narządy docelowe – jednorazowe narażenie, kategoria zagrożenia 3;
· Działanie drażniące na drogi oddechowe;
· Skutek narkotyczny.
GHS08 – substancje rakotwórcze / mutagenne (symbol: zagrożenie dla zdrowia)
· Działanie uczulające na drogi oddechowe, kategorie zagrożeń 1, 1A, 1B;
· Działanie mutagenne na komórki rozrodcze, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 2;
· Rakotwórczość, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 2;
· Działanie szkodliwe na rozrodczość, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 2;
· Działanie toksyczne na narządy docelowe – jednorazowe narażenie, kategorie zagrożeń 1, 2;
· Działanie toksyczne na narządy docelowe – powtarzane narażenie, kategorie zagrożeń 1, 2;
· Zagrożenie spowodowane aspiracją, kategoria zagrożenia 1
Piktogram nie jest wymagany dla klas i kategorii zagrożeń:
· Działanie szkodliwe na rozrodczość, wpływ na laktację lub oddziaływanie szkodliwe na dzieci karmione piersią, dodatkowa klasa zagrożeń.
Znaki ostrzegawcze na opakowaniach wskazujące na zagrożenie dla środowiska
GHS09 – substancje szkodliwe dla środowiska (symbol: środowisko)
· Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego:
o toksyczność ostra, kategoria zagrożenia 1;
o toksyczność przewlekła, kategorie zagrożeń 1, 2.
Piktogram nie jest wymagany dla klas i kategorii zagrożeń:
· Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego – kategorie zagrożenia długotrwałego: toksyczność przewlekła kategoria 3, toksyczność przewlekła kategoria 4.
Znaki inne niebezpieczeństwa
GHS07 – zagrożenia dodatkowe (wykrzyknik)
· Stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej, kategoria zagrożenia 1.
