Obowiązki pracodawcy w dobie koronawirusa: jakie środki bezpieczeństwa BHP należy zapewnić?
Przepisy mówią jasno, że za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy odpowiedzialność ponosi pracodawca. Warto przyjrzeć się, w jaki sposób pracodawcy powinni realizować ten obowiązek w dobie koronawirusa.
Bezpieczeństwo pracowników – obowiązki pracodawcy w świetle Kodeksu pracy
Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca zobowiązany jest chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
W szczególności do jego obowiązków należy:
· organizacja pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
· zapewnienie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów BHP, wydawanie poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowanie tych poleceń;
· reagowanie na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowanie środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników (uwzględniając przy tym zmieniające się warunki wykonywania pracy);
· zapewnienie rozwoju spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne, a także wpływ czynników pracy;
· uwzględnienie ochrony zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych;
· zapewnienie wykonywania nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;
· zapewnienie wykonywania zaleceń społecznego inspektora pracy.
| Zapisy kodeksu pracy dotyczące obowiązków pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy mają zastosowanie również podczas pandemii koronawirusa. |
W jaki sposób można zminimalizować ryzyko zakażenia wirusem SARS-CoV-2?
Chociaż w świetle przepisów to pracodawca jest osobą odpowiedzialną za bezpieczeństwo w pracy, również pracownicy mają pewne obowiązki, jeśli chodzi o przepisy BHP. Kodeks pracy obliguje ich m.in. do znajomości przepisów BHP i wykonywania pracy w zgodzie z tymi przepisami. Pracownicy powinni również stosować, zgodnie z ich przeznaczeniem, środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Jeśli w miejscu pracy dojdzie do wypadku lub w inny sposób zagrożone jest ludzkie zdrowie, pracownik ma obowiązek niezwłocznie powiadomić o tym przełożonego, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia. Poza tym pracownicy powinni współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących BHP.
Pomijając wszystkie inne kwestie, każdy pracownik – szczególnie w obliczu pandemii – powinien we własnym zakresie dbać o swoje zdrowie, unikając zagrożeń lub podejmując działania, które minimalizują ryzyko zakażenia się wirusem SARS-CoV-2. Wirus wywołujący chorobę COVID-19 przenosi się drogą kropelkową. W zapobieganiu rozprzestrzeniania się koronawirusa wśród pracowników bardzo ważne jest częste mycie rąk, zasłanianie nosa i ust, zachowanie bezpiecznej odległości od innych osób.
Wytyczne dla przedsiębiorców w związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa
Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, we współpracy z Głównym Inspektoratem Sanitarnym, przygotowało dla przedsiębiorców listę czynności, które ograniczają rozprzestrzenianie się koronawirusa. Pracodawcy, zgodnie z wytycznymi, powinni wdrażać różne rozwiązania organizacyjne.
1. Zachować bezpieczną odległość od rozmówcy (1-1,5 metra).
2. Promować w miarę możliwości kontakt z klientami za pomocą urządzeń teleinformatycznych.
3. Promować dokonywanie płatności bezgotówkowych.
4. Promować regularne i dokładne mycie rąk wodą z mydłem lub ich dezynfekcję środkiem na bazie alkoholu (min. 60%).
5. Upewnić się, że pracownicy oraz klienci mają dostęp do miejsc, w których mogą myć ręce mydłem i wodą.
6. Umieścić dozowniki z mydłem lub innym płynem odkażającym w widocznych miejscach i upewnić się, że dozowniki te są regularnie napełniane.
7. Wywiesić w widocznym miejscu informacje, jak skutecznie myć ręce.
8. Upowszechniać wśród pracowników wiedzę z zakresu BHP.
9. Zwrócić szczególną uwagę na rekomendacje, aby NIE dotykać dłońmi okolic twarzy zwłaszcza ust, nosa i oczu.
10. Przestrzegać higieny kaszlu i oddychania. Podczas kaszlu i kichania należy zakryć usta i nos zgiętym łokciem lub chusteczką – jak najszybciej wyrzuć chusteczkę do zamkniętego kosza i umyć ręce, używając mydła i wody lub zdezynfekować je środkami na bazie alkoholu (min. 60%).
11. Nie obawiać się zwracać uwagi współpracownikowi i klientom, aby nie kasłał i nie kichał w naszym kierunku.
12. Zapewnić, aby pomieszczenia były czyste i higieniczne:
· powierzchnie dotykowe takie jak: biurka, stoły, klamki, włączniki światła, poręcze i inne przedmioty (np. telefony, klawiatury, terminale płatnicze), a także wyposażenia magazynów oraz urządzenia do przemieszczania wewnętrznego towarów muszą być regularnie wycierane środkiem dezynfekującym lub przecierane wodą z detergentem;
· wszystkie obszary często używane, takie jak toalety, pomieszczenia wspólne, powinny być regularnie i starannie sprzątane z użyciem wody z detergentem
Przepisy BHP a koronawirus
Sytuacja związana z rozprzestrzenianiem się koronawirusa jest dynamiczna. Obowiązki pracodawcy mogą zmieniać się w zależności od wprowadzanych odgórnie obostrzeń i ograniczeń oraz treści obowiązujących w danym momencie rozporządzeń.
Warunki pracy
W celu ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa wywołującego COVID-19 obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie:
· osobom zatrudnionym, niezależnie od podstawy zatrudnienia, rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk;
· odległość między stanowiskami pracy wynoszącą co najmniej 1,5 m, chyba że jest to niemożliwe ze względu na charakter działalności wykonywanej w danym zakładzie pracy, a zakład ten zapewnia środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii.
Obowiązek zapewnienia właściwych dla zagrożenia środków ochrony zbiorowej i indywidualnej wynika również z Kodeksu pracy:
· art. 2221 § 1 W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe – ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki;
· art. 2376 § 1 Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.
Praca zdalna
W świetle obowiązujących przepisów pracodawca może polecić pracownikowi, aby ten wykonywał swoją pracę poza miejscem jej stałego wykonywania. Taką dyspozycję wydać można w okresie obowiązywania stanu zagrożenie epidemicznego albo stanu epidemii (ogłoszonego z powodu COVID-19) oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu. Pracodawca może w cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej w dowolnym momencie.
| Pracodawca może polecić wykonywanie pracy zdalnej, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania danej pracy i pozwala na to rodzaj pracy. Narzędzia, a także materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej podczas pandemii koronawirusa oraz obsługę logistyczną pracy musi zapewnić pracodawca. |
Przy wykonywaniu pracy poza miejscem jej stałego wykonywania pracownik może używać narzędzi lub materiałów, które nie zostały zapewnione przez pracodawcę, ale tylko pod warunkiem, że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych oraz innych tajemnic prawnie chronionych (w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę).
Czy pracodawca musi poinformować sanepid o przypadku COVID-19 w zakładzie pracy?
Obowiązek poinformowania odpowiednich służb i pozostałych pracowników o przypadku COVID-19 w miejscu pracy nie wynika bezpośrednio z przepisów wprowadzonych w trakcie pandemii. Warto jednak zajrzeć do Kodeksu pracy, w którym znajduje się zapis, że w przypadku wystąpienia zagrożenia zdrowia lub życia należy poinformować o tym fakcie pracowników.
Z kolei ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nakłada obowiązek udzielania danych i informacji (m.in. organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej) niezbędnych do prowadzenia nadzoru epidemiologicznego nad zakażeniami i chorobami zakaźnymi i zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych.
