Oznaczenie progu lub schodów w zakładzie pracy a BHP – jak zrobić to odpowiednio?
Prawidłowe oznaczenie schodów i progów w zakładzie pracy zmniejsza ryzyko wypadków. Nie wiesz, jak prawidłowo oznakować i zabezpieczyć schody? Sprawdź, co na ten temat mówią przepisy BHP. W artykule przyglądamy się również, jak powinny być oznakowane schody i progi na drogach ewakuacyjnych.
Wymagania dla schodów w budynkach określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Przepisy wskazują m.in. minimalną szerokość schodów oraz podestów i maksymalność wysokość stopni. Są one różne dla różnego rodzaju budynków, np.:
- w budynkach użyteczności publicznej, w budynkach produkcyjnych, w budynkach magazynowo-składowych oraz usługowych, w których zatrudnia się ponad 10 osób, minimalna szerokość biegu to 1,2 m, spocznika – 1,5 m, natomiast maksymalna wysokość stopni – 0,175 m;
- w przedszkolach i żłobkach to odpowiednio: 1,2 m, 1,3 m, 0,15 m;
- w budynkach opieki zdrowotnej: 1,4 m, 1,5 m, 0,15 m.
Zgodnie z § 69 Rozporządzenia liczba stopni w jednym biegu schodów stałych powinna wynosić maksymalnie 14 stopni w budynkach opieki zdrowotnej i 17 stopni w innych budynkach. Natomiast liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10.
§ 71 ust. 4 wskazuje, że krawędzie stopni schodów w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i użyteczności publicznej powinny wyróżniać się kolorem kontrastującym z kolorem posadzki.
Oznaczenie schodów w budynkach użyteczności publicznej i w zakładach pracy
Zapisy dotyczące prawidłowego oznakowania i zabezpieczenia schodów znajdują się również w dziale VII rozporządzenia sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Balustrady
Według przepisów schody (zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne), które służą do pokonania wysokości przekraczającej 0,5 m, powinny być zaopatrzone w balustrady lub inne zabezpieczenia od strony przestrzeni otwartej. W budynkach użyteczności publicznej schody powinny mieć balustrady lub poręcze przyścienne, umożliwiające prawo- lub lewostronne ich użytkowanie. Jeśli szerokość biegu schodów jest większa niż 4 m, wówczas należy stosować dodatkową balustradę pośrednią.
Nawierzchnia schodów
Nawierzchnia schodów (a także nawierzchnia dojść do budynków, pochylni zewnętrznych i wewnętrznych, ciągów komunikacyjnych w budynku oraz podłóg w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi i posadzek w garażach) powinna być wykonana z materiałów niepowodujących niebezpieczeństwa poślizgu.
Oznakowanie różnicy poziomów
§ 306 wspomnianego rozporządzenia wskazuje, że w budynkach użyteczności publicznej, produkcyjnych i magazynowych, w miejscach, w których następuje zmiana poziomu podłogi, należy stosować rozwiązania techniczne, plastyczne lub inne w celu zasygnalizowania tej różnicy. Powierzchnie spoczników (elementów rozdzielających lub kończących bieg schodów) powinny mieć wykończenie wyróżniające je odcieniem, barwą lub fakturą, co najmniej w pasie 30 cm od krawędzi rozpoczynającej i kończącej bieg schodów.
Oznaczenie progu na drogach transportowych i w magazynach a przepisy BHP
Jeśli chodzi o oznaczenie schodów i progów w zakładach pracy, warto sięgnąć do rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów BHP.
Zgodnie z § 5 tego rozporządzenia na drogach transportowych i w magazynach nie powinny występować progi ani stopnie. W przypadku zróżnicowania poziomów podłogi różnice powinny być wyrównane pochylniami o nachyleniu dostosowanym do rodzaju używanego środka transportu, ale nie większym niż 8%. Pochylnie powinny umożliwiać nie tylko dogodny transport ładunków, ale również bezpieczne poruszanie się pracowników. Dalej (§ 6) znajduje się następujący zapis:
- miejsca niebezpieczne na przejściach, zagrażające potknięciem się, upadkiem lub uderzeniem (np. stopnie) powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa zgodnie z Polskimi normami.
Pasy ostrzegawcze żółto-czarne a przepisy. Kiedy stosuje się takie oznaczenie?
Przepisy wskazują, że miejsca w zakładzie pracy, do których pracownicy mają dostęp podczas pracy, a w których istnieje ryzyko kolizji z przeszkodami, upadku lub spadania przedmiotów, powinny być oznakowane skośnymi pasami – na przemian żółtymi i czarnymi lub czerwonymi i białymi.
Przeszkody takie jak progi w przejściach czy stopnie stwarzają ryzyko upadku, wydaje się więc zasadne ich oznaczenie w taki sposób. Pasy ostrzegawczy (żółto-czarne lub czerwono-białe) powinny mieć wymiary odpowiednie do rozmiaru przeszkody lub niebezpiecznego miejsca. Pasy powinny być narysowane pod kątem ok. 45° i mieć zbliżone wymiary.
Schody i progi na drodze ewakuacyjnej
Drogi ewakuacyjne umożliwiają bezpieczne i sprawne wydostanie się z budynku lub przedostanie się do sąsiedniej strefy w razie pożaru lub innego zagrożenia. Bardzo ważnym elementem na drogach ewakuacyjnych jest odpowiednie oznakowanie. Znaki ułatwiają orientację i wskazują kierunek, w którym należy się poruszać. Mogą również ostrzegać o występujących na drodze przeszkodach, takich jak zwężenia, wystające krawędzie, elementy konstrukcyjne, niskie stropy, stopnie, progi itp. Przekazywanie informacji o przeszkodach jest bardzo istotne dla bezpieczeństwa osób ewakuujących się, a konieczność stosowania takich znaków jest podyktowana przepisami, § 244 ust. 3:
- na drogach ewakuacyjnych miejsca, w których zastosowano pochylnie lub stopnie umożliwiające pokonanie różnicy poziomów, powinny być wyraźnie oznakowane.
Gdzie powinny znajdować się znaki informujące o schodach na drodze ewakuacyjnej?
Odpowiednie tabliczki należy umieszczać:
- na ścianach przylegających do biegu schodów, przez które prowadzi droga ewakuacyjna;
- nad drogami ewakuacyjnymi, w osi biegu schodów i prostopadle do kierunku, w którym poruszają się ludzie podczas ewakuacji;
- nad drzwiami odgradzającymi drogi ewakuacyjne – jeśli bezpośrednio za nimi znajdują się schody.
Oznakowanie schodów znakami bezpieczeństwa
Ogólne przepisy BHP wskazują, że miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla pracowników, powinny być oznakowane widocznymi barwami lub znakami bezpieczeństwa. W celu uprzedzenia pracowników o występujących na drodze progów i stopni wykorzystuje się m.in. znaki ostrzegawcze BHP.
W niektórych sytuacjach należy stosować tablice informujące o dopuszczalnej wielkości obciążenia schodów. Mówi o tym § 307 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie:
- w budynku produkcyjnym i magazynowym, w których mogą wystąpić zmienne obciążenia użytkowe stropów, schodów lub pomostów roboczych, należy w widocznym miejscu umieścić tablicę informacyjną, określającą dopuszczalną wielkość obciążenia tych elementów.
Czy do oznakowania schodów warto stosować piktogramy bezpieczeństwa?
Do oznakowania schodów w miejscach publicznych doskonale sprawdzą się klasyczne, biało-niebieskie piktogramy informacyjne. Proste, uniwersalne grafiki umieszczone na znakach są zrozumiałe dla wszystkich. Ich znaczenie nie budzi wątpliwości, nawet jeśli znak nie jest uzupełniony krótką informacją tekstową (np. „Uwaga! Schody”, „Schody ruchome”, „Schody w górę / w dół”, „Trzymaj się poręczy).
Oznakowanie i zabezpieczenie schodów taśmami antypoślizgowymi
Antypoślizgowe taśmy ostrzegawcze nie są wymagane przez przepisy, niemniej warto je stosować – zarówno w magazynach, na halach produkcyjnych, jak i w budynkach użyteczności publicznej, w biurowcach itp. Taśmy wykonuje się ze specjalnego tworzywa o chropowatej nawierzchni, która przypomina papier ścierny. Dzięki wysokiemu współczynnikowi tarcia taśma minimalizuje ryzyko poślizgnięć. Naklejenie antypoślizgowych pasów na stopnie schodów to prosty i niedrogi sposób na zwiększenie bezpieczeństwa w budynku.
Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP nie precyzuje, od jakiej wysokości stopnia trzeba nakleić taśmę ostrzegawczą. Wydaje się jednak, że ze względów bezpieczeństwa warto oznakować wszystkie miejsca, w których istnieje ryzyko potknięcia się, niezależnie od wysokości progów. Sprawdzą się do tego np. wygodne w użyciu samoprzylepne taśmy odblaskowe. Koszt oznaczenia progów tego typu taśmami jest naprawdę niewielki. Dzięki właściwemu oznakowaniu stopnie są lepiej widoczne, co minimalizuje ryzyko wypadków przy pracy.
Nie jest to koniecznie. Warto jednak zadbać o odpowiednie oznakowanie schodów, np. oklejając krawędzie stopni taśmą o jaskrawych kolorach (kolor powinien wyróżniać się na tle posadzki) – tak oklejony powinien być przynajmniej pierwszy i ostatni stopień.
Do oznakowania progów i stopni występujących na drodze ewakuacyjnej należy stosować znaki ewakuacyjne uzupełniające. Informacje o przeszkodach pozwalają bezpiecznie wydostać się z miejsca zagrożenia.
