Znaki antystatyczne, kopalnie
W niektórych miejscach pracy, np. w kopalniach, obowiązują szczególnie restrykcyjne wymogi bezpieczeństwa – ze względu na zagrożenie wybuchem, które może być spowodowane nagromadzeniem ładunków elektrostatycznych w powietrzu. Konieczne jest wówczas zaopatrzenie pracowników w odzież antystatyczną i wyposażenie przestrzeni w odpowiedni sprzęt, również w znaki antystatyczne – takie, które nie gromadzą ładunków elektrycznych.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej za bezpieczeństwo w miejscu, w którym może występować atmosfera wybuchowa, odpowiada pracodawca.
Pracodawca dokonuje kompleksowej oceny ryzyka związanego z możliwością wystąpienia w miejscach pracy atmosfery wybuchowej, zwanej dalej „oceną ryzyka”, biorąc pod uwagę co najmniej:
1. prawdopodobieństwo i czas występowania atmosfery wybuchowej;
2. prawdopodobieństwo wystąpienia oraz uaktywnienia się źródeł zapłonu, w tym wyładowań elektrostatycznych;
3. eksploatowane przez pracodawcę instalacje, używane substancje i mieszaniny, zachodzące procesy i ich wzajemne oddziaływania;
4. rozmiary przewidywanych skutków wybuchu.
Ochrona antystatyczna obejmuje środki techniczne (np. znaki antystatyczne) oraz procedury organizacyjne. Pracownicy powinni być dobrze przeszkoleni i świadomi zagrożenia. Odzież oraz obuwie antystatyczne są podstawowym wymogiem w takich miejscach pracy – podczas poruszania istnieje duża możliwość naelektryzowania się i przeniesienia ładunku elektrycznego. Ochrona przed zapłonem atmosfer wybuchowych przez wyładowania elektrostatyczne (ESD) jest zarówno w Polsce, jak i na terenie całej Unii Europejskiej obligatoryjna.
Atmosfera wybuchowa (EX)
Atmosfera wybuchowa zazwyczaj pojawia się w miejscach, w których produkuje się, stosuje lub przechowuje ciecze łatwopalne (m.in. benzyna, alkohole, eter) lub gazy palne (m.in. acetylen, propan-butan, wodór); jest mieszaniną substancji palnych z powietrzem.
Można wyróżnić trzy rodzaje atmosfer wybuchowych:
– atmosfera pyłowa, gdzie substancje palną stanowi mieszanina łatwopalnego pyłu lub włókien z powietrzem;
– atmosfera gazowa, gdzie substancją palną jest gaz palny lub pary;
– atmosfera hybrydowa, czyli łączne występowanie pyłów i gazów palnych.
Niezwykle istotną właściwością atmosfer wybuchowych, którą trzeba wziąć pod uwagę w kontekście bezpieczeństwa, jest minimalna energia zapłonu (MEZ), stąd konieczność stosowania środków ostrożności, takich jak znaki antystatyczne czy specjalna odzież i obuwie, które nie gromadzą ładunków elektrycznych. Mówi o tym jasno np. rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 kwietnia 2003 r. w sprawie przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w zakładach górniczych:
W składach materiałów wybuchowych jest niedopuszczalne:
2. używanie wyrobów, w tym odzieży, bielizny i obuwia, gromadzących ładunki elektryczności statycznej, zdolnych do zainicjowania środków strzałowych.
Znak EX
W miejscach, gdzie możliwe jest wystąpienie atmosfery wybuchowej w ilościach, które zagrażają bezpieczeństwu, powinien znaleźć się znak ostrzegawczy, informujący o takim zagrożeniu. Jest to znak w kształcie żółtego trójkąta, z czarną obwódką, wewnątrz której umieszczone są czarne litery EX. Co ważne, żółte tło musi stanowić nie mniej niż 50% powierzchni znaku.
Pod znakiem mogą być umieszczone dodatkowe opisy (np. oznaczenie stref).
Znaki antystatyczne, czyli jakie?
Znaki antystatyczne nie mogą gromadzić ładunków elektrostatycznych. Bezpieczne znaki, które można stosować w miejscach zagrożonych występowaniem atmosfer wybuchowych, znaleźć można w ofercie sklepu znakowo.pl. Znaki antystatyczne, zgodne z wymogami bezpieczeństwa, wytwarzane są z płyty PCV o powierzchni 10×10 cm (rzeczywista powierzchnia jest nieco mniejsza, ze względu na nawiercenie znaku w celu jego montażu) i montowane są za pomocą opasek antystatycznych.
