Jak odpowiednio dobrać środki ochrony dróg oddechowych?

Środki ochrony dróg oddechowych powinny zapewniać bezpieczeństwo pracownikom, którzy narażeni są w miejscu pracy na oddziaływanie czynników niebezpiecznych albo szkodliwych dla układu oddechowego (zanieczyszczenia powietrza, np. pyłami lub oparami drażniących substancji, niedobór tlenu). Odpowiednio dobrany sprzęt zapobiega m.in. zatruciom, uszkodzeniom płuc czy alergiom i chorobom.

Dobór środków ochrony dróg oddechowych

Dobór sprzętu powinien opierać się na szczegółowej analizie zagrożeń dla układu oddechowego, np. czy istnieje ryzyko niedotlenienia w miejscu pracy, czy zagrożenie stanowią ciała stałe (np. pyły) czy gazy i jakiej jest stężenie substancji szkodliwych i niebezpiecznych. Wybierając środki ochrony dróg oddechowych należy również wziąć pod uwagę warunki w miejscu pracy (m.in. czas pracy, czynniki klimatyczne) oraz indywidualne predyspozycje pracowników.

Rodzaj substancji i forma zagrożenia

W pierwszej kolejności należy zidentyfikować substancje, które stanowią zagrożenie dla zdrowia pracowników oraz określić, w jakiej występują postaci. Mogą to być  gazy, pyły, pary lub występować  w postaci mieszanej. W zależności od tego stosuje się inne środki ochrony dróg oddechowych (sprzęt izolujący lub oczyszczający, pochłaniacze, filtry do cząstek stałych, filtry do cieczy lub filtropochłaniacze). Konieczne jest również określenie, w jakich stężeniach występują zanieczyszczenia lub substancje toksyczne i jaka jest ich wartość Najwyższego Dopuszczalnego Stężenia (NDS). Przy doborze sprzętu należy także wziąć pod uwagę, czy niebezpieczne substancje, występujące w powietrzu, charakteryzują się właściwościami, takimi jak woń i/lub smak, które umożliwiałyby ich rozpoznanie.

Ryzyko niedotlenienia

Jeżeli zawartość tlenu w wydychanym powietrzu jest niższa niż 17% jego składu (lub istnieje ryzyko przekroczenia tej granicy), stosuje się sprzęt izolujący. Zapewnia on dopływ świeżego powietrza z niezależnego źródła.

Czynniki klimatyczne

Warunki eksploatacji sprzętu, m.in. wysoka lub niska temperatura, mają wpływ na jego stan techniczny. Należy pamiętać np. o tym, że przy niskich temperaturach środki ochrony dróg oddechowych zasilane bateriami będą miały krótszy czas użytkowania. Skrajne temperatury lub wyższa wilgotność powietrza mogą wpływać na okres przydatności filtrów przeciwgazowych.

Swoboda ruchów, widoczność i możliwość porozumiewania się

Warto pamiętać, że niektóre maski mogą ograniczać swobodę ruchów, widoczność i zawężać pole widzenia. Może to wpływać negatywnie na bezpieczeństwo pracownika (możliwość upadku, potknięć). Większość urządzeń oczyszczających i przenośnych aparatów powietrznych tylko minimalnie ogranicza swobodę ruchów.

Na niektórych stanowiskach niezbędna jest komunikacja między pracownikami. W niektórych przypadkach sprzęt ochrony dróg oddechowych wyposażony jest w membrany głosowe, które tą komunikację ułatwiają.

Czas pracy

Stosowanie urządzeń ochrony dróg oddechowych wiąże się niekiedy z limitami czasowymi, np. związanymi z ograniczoną ilością powietrza do oddychania w butli lub gdy zanieczyszczenia są tak silne, że działanie filtrów i pochłaniaczy jest bardzo ograniczone w czasie. Należy również wziąć pod uwagę rodzaj czynności zawodowych (rodzaj prac). Możemy wyróżnić sprzęt do wykonywania lekkiej pracy (można go stosować przez 8-godzinny dzień pracy) i sprzęt do wykonywania ciężkiej pracy (do 2 godzin ciągłej pracy).

Środki ochrony dróg oddechowych – użytkowanie

Pracownicy, którzy korzystają z środków ochrony dróg oddechowych powinni odbyć specjalne przeszkolenie, dotyczące użytkowania sprzętu oraz sytuacji, które mogą występować podczas pracy w sprzęcie. Niezbędne jest zaznajomienie się z instrukcją użytkowania, którą musi załączyć producent. Należy również sprawdzić, czy sprzęt nie przekroczył daty ważności określonej przez producenta – po upłynięciu daty ważności środki ochrony dróg oddechowych mogą nie być skuteczne. Urządzenia powinny być poddawane systematycznym kontrolom stanu technicznego.

Osoby, które korzystają z urządzeń ochrony dróg oddechowych powinni przechodzić regularne badania lekarskie:

– co trzy lata – dla pracowników do 35 lat;

– co dwa lata – dla pracowników w wielu od 35 do 45 lat;

– co roku – dla pracowników powyżej 45 lat.