Zagrożenia biologiczne w miejscu pracy
Jedną z przyczyn powstawania chorób zawodowych może być działanie mikro- i makroorganizmów. Organizmy, o których mowa, lub substancje przez nie wydzielane, mogą być przyczyną chorób zakaźnych lub alergii, mogą powodować dolegliwości o podłożu nowotworowym lub toksycznym. Mówimy wówczas o szkodliwych czynnikach biologicznych w pracy. Jakie mogą być zagrożenia biologiczne w miejscu pracy, jak są sklasyfikowane i jak im skutecznie zapobiegać?
Jakie organizmy powodują zagrożenia biologiczne w miejscu pracy?
Organizmami, powodującymi różnego rodzaju dolegliwości, lub przenoszącymi choroby zakaźne, mogą być żywiące się krwią owady i pajęczaki (np. kleszcze), niektóre struktury makroorganizmów (np. pyłki kwiatowe czy zarodniki grzybów o działaniu alergizującym), a także chorobotwórcze substancje, wydalane przez mikro- i makroorganizmy (np. endotoksyny, mikotoksyny). Na działanie szkodliwych czynników biologicznych narażeni są w szczególności pracownicy służby zdrowia, lekarze weterynarii, leśnicy, rolnicy i rybacy.
Zagrożenia biologiczne w miejscu pracy – klasyfikacja
Zagrożenia biologiczne w miejscu pracy można klasyfikować na podstawie różnych kryteriów, np. pod względem środowiska występowania, sposobu przenoszenia czy stopnia ryzyka, jaki przedstawiają dla zagrożonych pracowników. Ostatni z wymienionych sposobów klasyfikacji uwzględnia cztery klasy zagrożenia (klasa I oznacza praktycznie brak zagrożenia, II – umiarkowane zagrożenie, III – poważne zagrożenie, IV – bardzo poważne zagrożenie, grożące śmiercią). Jednak najczęściej zagrożenia biologiczne w miejscu pracy dzieli się według zasad systematyki przyrodniczej. Załącznik do dyrektywy unijnej 90/679/EEC określa aż 379 czynników, które podzielone zostały na cztery grupy: bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty. Wydana w Polsce monografia uwzględnia dodatkowo priony, czynniki roślinne i czynniki zwierzęce, inne niż pasożyty.
Szkodliwe czynniki biologiczne – środki ochrony indywidualnej
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki pracodawca musi podejmować działania, które mają na celu ochronę pracowników przed działaniem oraz skutkami działania szkodliwych czynników biologicznych w miejscu pracy.
Działaniami profilaktycznymi są np. szczególne zabezpieczenia na stanowiskach pracy, na których występuje duże zagrożenie, szczepienia ochronne, zapewnienie stałej opieki lekarskiej, utrzymanie czystości, dezynfekcja, oznakowanie pomieszczeń zakaźnych czy w końcu stosowanie środków ochronny indywidualnej, m.in. odzieży ochronnej, rękawic, odpowiedniego obuwia, środków ochrony oczu i twarzy, a także środków ochrony dróg oddechowych.
