Czynniki uciążliwe przy pracy z komputerem: co należy do zagrożeń?
Praca przy komputerze czy na stanowisku z laptopem wydaje się nieobciążająca i całkowicie bezpieczna. Czy rzeczywiście tak jest? Czy występują jakiekolwiek zagrożenia i uciążliwości przy pracy z monitorami ekranowymi? A jeśli tak – w jaki sposób pracodawca powinien zorganizować komputerowe stanowisko pracy, by wyeliminować te zagrożenia?
Czynniki szkodliwe i uciążliwe przy pracy z komputerem a obowiązki pracodawcy
Chyba każde stanowisko biurowe wyposażone jest dzisiaj w komputer. Komputery ułatwiają pracę i komunikację. Właściwie trudno byłoby wyobrazić sobie bez nich nowoczesną firmę i sytuację, w której cała dokumentacja prowadzona jest ręcznie. Pracodawcy powinni jednak pamiętać, że bez zachowania podstawowych wymagań BHP praca przy monitorze ekranowym może negatywnie odbijać się na zdrowiu pracowników.
Jednym z podstawowych obowiązków każdego pracodawcy, wynikającym z przepisów Prawa pracy, jest zapewnienie zatrudnionym bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Jeśli chodzi konkretnie o pracę przy komputerze, powinności pracodawcy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
Zagrożenia dla zdrowia przy pracy z komputerem
Przy pracy z komputerem do czynników o charakterze uciążliwym należą np.:
- obciążenie statyczne,
- obciążenie wzroku,
- obciążenie psychiczne,
- nieprawidłowe oświetlenie stanowiska pracy.
Ocena warunków pracy
Zgodnie z zapisami Rozporządzenia na stanowiskach wyposażonych w monitory pracodawca musi przeprowadzać oceny warunków pracy w aspekcie:
- organizacji stanowisk pracy,
- stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy,
- obciążenia narządu wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego pracowników,
- obciążenia pracowników czynnikami fizycznymi (w tym oświetlenia stanowiska komputerowego) ,
- obciążenia psychicznego pracowników wynikającego z organizacji pracy.
| Ocenę warunków pracy należy przeprowadzić w szczególności dla nowo utworzonych stanowisk, konieczna jest również po zmianie organizacji i wyposażenia stanowisk. Po dokonaniu oceny pracodawca powinien podjąć wszelkie działania, które umożliwią usunięcie stwierdzonych zagrożeń i uciążliwości. |
Praca przy monitorze ekranowym powyżej 4 godzin dziennie a przerwa w pracy
Każdy pracownik ma prawo do przerwy. Ile powinna trwać w przypadku osób wykonujących pracę przy komputerze? Ogólne przepisy (art. 134 Kodeksu pracy) wskazują, że jeśli dobowy wymiar czasu pracownika wynosi powyżej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej minimum 15 minut (czas przerwy wliczany jest do czasu pracy). Warto jednak spojrzeć do rozporządzenia regulującego warunki pracy przy monitorach.
O stanowisku pracy przy komputerze można mówić, jeśli osoba zatrudniona (dotyczy to zarówno pracowników, jak i praktykantów oraz stażystów) użytkuje w czasie pracy monitor ekranowy przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy. W takiej sytuacji pracodawca musi zapewnić:
- naprzemienne łączenie pracy przy komputerze z innym rodzajem prac – takich, które nie obciążają wzroku i wykonywane są w innych pozycjach ciała (przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze komputera);
- lub co najmniej 5-minutową przerwę (wliczaną do czasu pracy) po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
Profilaktyczna opieka zdrowotna
Osoby pracujące przy komputerze powinny mieć zapewnioną profilaktyczną opiekę zdrowotną. Zapisy Kodeksu pracy wskazują, że koszty badań okresowych pokrywane są przez pracodawcę.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 12 listopada 2020 r. przy pracy związanej z obsługą monitorów ekranowych pracownicy powinni być poddawani badaniom profilaktycznym co 5 lat (badanie lekarskie, badanie narządu wzroku – ocena ostrości widzenia). Rozporządzenie w sprawie BHP na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe wskazuje natomiast, że jeśli wyniki profilaktycznego badania lekarskiego wykażą potrzebę stosowania przez pracownika podczas pracy okularów korygujących wzrok – pracodawca ma obowiązek je zapewnić.
BHP na stanowisku komputerowym
Pracodawca powinien w taki sposób stanowiska pracy, aby zapewnić pracownikom komfort i bezpieczeństwo. Wykonywanie pracy nie powinno nadmiernie obciążać ani układu mięśniowo-szkieletowego, ani wzroku, nie może również być dla pracownika źródłem zagrożenia.
Bezpieczna praca przy komputerze – co jest ważne?
- Odpowiedni monitor – wytyczne wskazuję, że znaki na ekranie muszą być wyraźne i czytelne. Obraz powinien być stabilny, a jaskrawość i kontrast łatwe do odpowiedniego wyregulowania. Dodatkowo pracownik nie powinien mieć problemu z ustawieniem monitora, np. jego nachyleniem. Na ekranie nie są wskazane odblaski i odbicia światła, które obniżają komfort pracy przy komputerze.
- Klawiatura – pracownik powinien mieć możliwość ustawienia klawiatury w sposób umożliwiający przyjęcie wygodnej pozycji pracy. Ważne, by przestrzeń przed klawiaturą zapewniała odpowiednie podparcie dla rąk i dłoni. Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiszach powinny być odróżniające się i czytelne.
- Biurko – powinno być na tyle duże, by zapewnić dostateczną przestrzeń do pracy. Istotne, aby na blacie było dość miejsca na ekran, klawiaturę, dokumenty i inne urządzenia niezbędne do pracy. Wskazany jest blat o niskim współczynniku odbicia światła.
- Ergonomiczne krzesło – pracownik powinien mieć zapewnione stabilne, ergonomiczne krzesło z możliwością regulacji, które zapewnia swobodę ruchów, a jednocześnie umożliwia wygodną pozycję ciała. Na życzenie pracownika powinien być udostępniony podnóżek.
- Oświetlenie – musi zapewniać komfort pracy, przy czym poziom natężenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich Normach. Należy ograniczyć odblaski i odbicia światła (służą temu np. odpowiednie oprawy oświetleniowe, żaluzje i zasłony w oknach).
- Warunki na stanowisku pracy – pracownikowi należy zapewnić odpowiednią przestrzeń na stanowisku pracy (umożliwiającą zmianę pozycji). Urządzenia znajdujące się na stanowisku nie powinny emitować hałasu, który rozpraszałby uwagę pracownika lub uniemożliwiał komunikację. Wilgotność powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy przy komputerze nie powinna być mniejsza niż 40%.
