Gaszenie urządzeń elektrycznych: czym gasić i jaka gaśnica będzie odpowiednia?
W sklepach dostępne są różne rodzaje gaśnic przeznaczone do gaszenia różnych grup pożarów. Nie każda nadaje się do gaszenia urządzeń pod napięciem i elektroniki. Czym bezpiecznie gasić urządzenia elektryczne?
Ochrona przeciwpożarowa
Zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie pożarowej właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, ma obowiązek:
- przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych;
- wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice;
- zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych oraz gaśnic w taki sposób, który gwarantuje ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie;
- zapewnić osobom przebywającym na danej przestrzeni bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji;
- przygotować dany budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej;
- zapoznać pracowników z przepisami ppoż;
- ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejsca zagrożenia.
Klasyfikacja pożarów
Aby móc skutecznie zapobiec rozprzestrzenianiu się ognia, konieczna jest właściwa gaśnica. Odpowiedni zapis znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca:
Rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie.
Stare (nieobowiązujące już) oznakowanie zakładało pięć grup pożarów:
- A – pożary materiałów stałych pochodzenia organicznego;
- B – pożary cieczy palnych i materiałów stałych topiących się;
- C – pożary gazów;
- D – pożary metali
- E – pożary urządzeń pod napięciem oraz w okolicy urządzeń elektrycznych.
We wspomnianym wcześniej rozporządzeniu wprowadzona została grupa F (pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych), ale zrezygnowano z grupy E. Pojawia się zatem pytanie o to, czym gasimy urządzenia elektryczne pod napięciem, kiedy podczas akcji gaśniczej istnieje ryzyko porażenia prądem.
Rodzaje gaśnic. Jaka gaśnica sprawdzi się do urządzeń elektrycznych?
Na rynku dostępne są różne rodzaje gaśnic. Najpowszechniej stosuje się gaśnice wodne, proszkowe, śniegowe i pianowe. Do gaszenia punktowych ognisk stosuje się również koce gaśnicze.
Gaśnice wodne mgłowe
Tego rodzaju gaśnice wypełnione są zdemineralizowaną wodą. Bardzo dobrze sprawdzają się do gaszenia pożarów z grupy:
- A (drewno, tkaniny, papier) oraz
- F (tłuszcze i oleje jadalne).
| Nowoczesne gaśnice wodne mgłowe nadają się również do gaszenia urządzeń elektrycznych (pod napięciem elektrycznym do 1000 V). Warto jednak upewnić się, czy na trzecim polu etykiety znajduje się odpowiednia informacja. |
Gaśnice wodne mgłowe mogą być wykorzystywane w takich miejscach jak np. sklepy, biura, szkoły, archiwa, magazyny, hale przemysłowe, warsztaty, garaże czy hotele. To dobry wybór, jeśli szukamy gaśnicy do domu. Środek gaśniczy nie zostawia śladów, a więc gaszone obiekty nie ulegają dodatkowemu zniszczeniu.
Gaśnice proszkowe
Środkiem gaśniczym w urządzeniach tego typu jest proszek gaśniczy wyrzucany za pomocą sprężonego gazu – azotu lub dwutlenku węgla. Proszek pod wpływem temperatury pieni się, odcinając dopływ tlenu od palących się rzeczy, a silny strumień gazu tłumi płomienie. Gaśnice proszkowe są dość uniwersalne, niestety mocno zanieczyszczają gaszone obiekty. W zależności od wykorzystanego proszku można nimi gasić pożary z grupy:
- ABC (środek gaśniczy na bazie proszków fosforanowych),
- BC (środek gaśniczy na bazie proszków węglanowych).
| Gaśnicą proszkową możliwe jest gaszenie urządzeń pod napięciem do 1000 V – o ile na etykiecie znajduje się odpowiednie oznaczenie (litera E). Przy gaszeniu należy zachować bezpieczną odległość od płonącego obiektu (1 metr). |
Gaśnica śniegowa
Gaśnice śniegowe wypełnione są ciekłym dwutlenkiem węgla. W momencie uruchomienia gaśnicy CO2 ulega gwałtownemu rozprężeniu i przechodzi w stan gazowy, osiągając temperaturę -78°C. Osiadając na powierzchni gaszonych obiektów, tworzy warstwę suchego lodu i odcina dopływ tlenu, co tłumi ogień i obniża temperaturę ognia.
Gaśnicami śniegowymi CO2 można gasić pożary:
- typu BC (pożary cieczy palnych i materiałów topiących się; pożary gazów palnych),
- urządzeń elektrycznych znajdujących się pod napięciem do 1000 V – przy zachowaniu odległości 1 m od gaszonego sprzętu.
Gaśnice wypełnione dwutlenkiem węgla sprawdzą się w szczególności w pomieszczeniach, w takich miejscach jak np. warsztaty, lakiernie, hale produkcyjne, laboratoria chemiczne, stacje paliw, magazyny cieczy i gazów palnych.
| Warto pamiętać, że gaśnice śniegowe nie są najlepszym wyborem do gaszenia pożarów na zewnątrz. Deszcz, powiewy wiatru i inne czynniki atmosferyczne mogą zmniejszać skuteczność działania środka gaśniczego. Nie nadają się również do gaszenia ludzi. |
Urządzenia należy przechowywać w odpowiednich warunkach – temperatura nie może być zbyt wysoka i należy chronić je przed działaniem promieni słonecznych.
Dużą zaletą gaśnic śniegowych jest to, że nie zostawiają śladów na gaszonych obiektach i nie powodują uszkodzeń gaszonych urządzeń.
Gaśnica pianowa
Kolejnym rodzajem gaśnicy jest gaśnica pianowa. Środek gaśniczy – piana gaśnicza, która powstaje przez zmieszanie wody z koncentratem środka pianotwórczego – wyrzucana jest za pomocą sprężonego gazu (może to być dwutlenek węgla lub azot). Osiadająca na gaszonych obiektach piana odcina tlen (niezbędny do reakcji spalania) i zwilża płomienie.
Gaśnice śniegowe są bardziej ekologiczne w porównaniu do gaśnic proszkowych. Istotny może być również fakt, że czyszczenie obiektów po użyciu gaśnic śniegowych jest znacznie łatwiejsze niż w przypadku gaśnic wypełnionych proszkiem gaśniczym.
Gaśnice pianowe są dosyć uniwersalne i nadają się do gaszenia pożarów z grupy:
- A (pożary ciał stałych),
- B (pożary cieczy palnych i materiałów topiących się),
- F (pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych) – jedynie gaśnice pianowe gastronomiczne.
| Przy zachowaniu bezpiecznej odległości (1 m) nowoczesne gaśnice pianowe nadają się również do gaszenia urządzeń pod napięciem do 1 kV. Na gaśnicy musi znajdować się odpowiednia informacja. |
Odpowiednia gaśnica do elektroniki i urządzeń pod napięciem
Urządzenia elektryczne gasimy wyłącznie gaśnicami, które są do tego przeznaczone, z zachowaniem odpowiednich środków bezpieczeństwa.
Skróty i symbole umieszczane na gaśnicach
Na gaśnicach znajdują się różne symbole i oznaczenia. Oprócz liter A, B, C, D i F, które wskazują, do gaszenia jakich grup pożarów wskazane jest dane urządzenie, znajdują się także oznaczenia literowe, wskazujące na rodzaj zastosowanego środka gaśniczego.
- Gaśnice wodne mgłowe – GWM
- Gaśnice proszkowe – GP
- Gaśnice śniegowe – GS
- Gaśnice pianowe – GW
Według starego oznakowania do gaszenia urządzeń pod napięciem należy użyć gaśnicy oznaczonej literą E. W związku z tym, że według nowego podziału nie występuje kategoria E, przed wyborem gaśnicy, najlepiej sprawdzić jej specyfikację. Na etykiecie gaśnic przeznaczonych do gaszenia urządzeń elektrycznych powinna znajdować się właściwa informacja.
