Maseczki w pracy i biurze: obowiązki i nakazy – czy pracodawca może zmusić do noszenia maseczki?
Przeszło półtora roku po wybuchu epidemii koronawirus nie odpuszcza, a kolejna fala COID-19 stała się faktem. Jednym z elementów, obok dystansu społecznego i częstej dezynfekcji rąk, który zmniejsza ryzyko zarażenia się koronawirusem, jest noszenie maseczek ochronnych. Jak wygląda kwestia noszenia maseczek w pracy? Czy są obowiązkowe i jaka kara grozi za brak maseczki w zakładzie pracy?
Obowiązek noszenia maseczek – ogólne wytyczne
Nakaz zasłaniania nosa i ust obowiązuje w pomieszczeniach zamkniętych (na terenie całego kraju). Aktualnie obowiązujące rozporządzenie, wskazuje, że do 31 stycznia 2022 r. stosowanie maseczki jest konieczne:
· w środkach publicznego transportu zbiorowego (w autobusach, tramwajach, pociągach);
· w miejscach ogólnodostępnych, w tym:
o na terenie nieruchomości wspólnej (takimi są np. klatki schodowe);
o w zakładach pracy – jeżeli w pomieszczeniu przebywa więcej niż 1 osoba, chyba że pracodawca postanowi inaczej;
o w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych na potrzeby: administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym (za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny) – a więc m.in. w kinach, teatrach, urzędach, w placówkach pocztowych, w bankach, kościołach, w szkołach i na uczelniach wyższych, przychodniach, salonach masażu itp.;
o w obiektach handlowych lub usługowych, placówkach handlowych lub usługowych i na targowiskach (straganach);
· w trakcie sprawowania kultu religijnego (w tym czynności lub obrzędów religijnych) w budynku użyteczności publicznej przeznaczonym na potrzeby kultu religijnego oraz na cmentarzu;
· przez uczniów oraz osoby zatrudnione w szkole lub placówce oświatowej – poza czasem zajęć edukacyjnych na ich terenie, chyba że kierujący takim podmiotem postanowi inaczej;
· przez studentów, doktorantów, uczestników studiów podyplomowych, kształcenia specjalistycznego i innych form kształcenia, osoby zatrudnione w uczelni i inne osoby prowadzące w niej zajęcia oraz osoby prowadzące zajęcia z doktorantami, uczestnikami studiów podyplomowych lub innych form kształcenia w instytutach badawczych, w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk, w międzynarodowych instytutach naukowych utworzonych na podstawie odrębnych ustaw działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w federacjach podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki – poza czasem zajęć na terenie uczelni, instytutu lub federacji, chyba że odpowiednio rektor, dyrektor instytutu lub prezydent federacji postanowi inaczej.
| UWAGA! Warto zwrócić zapis dotyczący zakładów pracy, zgodnie z którym maseczki w miejscu pracy są obowiązkowe, chyba że pracodawca postanowi inaczej. Nie oznacza to pełnej dowolności. Pracodawca może podjąć taką decyzję, jeśli zapewni inne środki ochrony, np. odpowiedni dystans między stanowiskami pracy (wynoszący minimum 1,5 m), lub środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii. |
Obowiązki pracodawcy w dobie koronawirusa. Czy pracodawca ma obowiązek zapewnić maseczki?
Kodeks pracy nakłada na pracodawców obowiązek zapewnienia wszystkim osobom zatrudnionym w danym zakładzie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy wskazuje natomiast na konieczność stosowania przez pracodawcę odpowiednich środków profilaktycznych. W szczególności powinien on:
· zadbać o właściwą organizację pracy i stanowisk pracy – w sposób zabezpieczający przed zagrożeniami i oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia;
· zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników, głównie przez zastosowanie odpowiednich technologii, materiałów i substancji.
Jeśli z jakichś względów nie jest możliwa likwidacja zagrożeń, wówczas należy stosować właściwe rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym środki ochrony zbiorowej.
A co, jeśli chodzi o maseczki w pracy, mówi rozporządzenie dotyczące aktualnie obowiązujących ograniczeń, zakazów i nakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii? Wskazuje, że zakłady pracy zobowiązane są zapewnić:
· osobom zatrudnionym, niezależnie od podstawy zatrudnienia, rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk;
· odległość między stanowiskami pracy wynoszącą co najmniej 1,5 m, chyba że jest to niemożliwe ze względu na charakter działalności wykonywanej w danym zakładzie pracy, a zakład ten zapewnia środki ochrony osobistej związanej ze zwalczaniem epidemii.
Jednocześnie wspomniane już rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy mówi, że pracodawca musi zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej (odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń) w sytuacji, gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające.
Z zapisów wynika zatem, że pracodawca nie musi zapewnić pracownikom maseczek, o ile zapewnia inne środki profilaktyczne, minimalizujące ryzyko zarażenia się koronawirusem.
Maseczki w pracy i w biurze – obsługa petentów i klientów
Zgodnie z aktualnymi przepisami bezwzględny obowiązek zakrywania ust i nosa pracownicy, którzy bezpośrednio obsługują interesantów lub klientów. Obowiązek zakładania maseczek w pracy dotyczy również osób zatrudnionych w punktach gastronomicznych, zajmujących się obsługą gości.
Kiedy możliwe jest odkrycie nosa i ust w pracy? Czy w pracy zawsze trzeba nosić maseczki?
W świetle przepisów odkrycie ust i nosa możliwe jest w następujących sytuacjach:
· jeśli istnieje konieczność identyfikacji lub weryfikacji tożsamości danej osoby – także w związku ze świadczeniem danej osobie usług (jeżeli jest to niezbędne do ich świadczenia);
· w celu umożliwienia komunikowania się z osobą doświadczającą trwale lub okresowo trudności w komunikowaniu się;
· przy spożywaniu posiłków lub napojów w zakładach pracy.
Czy pracodawcy mogą zmusić do noszenia maseczki w biurach i innych miejscach pracy?
Wielu pracowników zadaje sobie pytanie, czy pracodawca może nałożyć karę za złamanie nakazu noszenia maseczek w pracy. Przepisy dotyczące ograniczeń, zakazów i nakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii nic na ten temat nie mówią. Tematu maseczek nie porusza także Kodeks pracy, ale wskazuje, że jednym z podstawowych powinności pracownika jest przestrzeganie zasad BHP. W związku z tym do obowiązków osoby zatrudnionej należy m.in.:
· wykonywanie pracy zgodnie z zasadami BHP i stosowanie się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
· współdziałanie z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących BHP.
Pandemia jest sytuacją wyjątkową, dlatego brak maseczki może być zinterpretowany jako łamanie przepisów BHP. Za ich nieprzestrzeganie grozi kara upomnienia, nagany, a nawet kara pieniężna.
Kiedy zdejmiemy maseczki?
Do wielu miejsc wejście możliwe jest tylko w maseczce ochronnej. Obowiązek zakrywania nosa i ust w pomieszczeniach zamkniętych dotyczy nie tylko pracowników, ale również klientów różnych punktów i instytucji. Niestety, sytuacja jest dynamiczna i na razie trudno przewidzieć, kiedy zdejmiemy maseczki na dobre. Aby poprawić bezpieczeństwo w miejscu pracy, warto zapewnić pracownikom środki do dezynfekcji rąk, a także zadbać o odpowiednie instrukcje BHP i oznakowanie przypominające o podstawowych zasadach bezpieczeństwa.
