Ochrona dróg oddechowych
Ochrona dróg oddechowych jest konieczna, jeżeli mamy do czynienia z dużym stężeniem niebezpiecznych substancji w powietrzu lub gdy pojawiają się inne niekorzystne dla zdrowia czynniki. W zależności od rodzaju zagrożenia, jakie występuje w miejscu pracy, stosuje się różny sprzęt ochronny, np. maski jednorazowe lub maski pełnotwarzowe.
W Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualne przeczytamy:
Środki ochrony indywidualnej przeznaczone do ochrony układu oddechowego powinny umożliwiać dostarczenie użytkownikowi tych środków powietrza nadającego się do oddychania, gdy znajduje się on w zanieczyszczonej atmosferze lub w atmosferze o niedostatecznej zawartości tlenu.
W rozporządzeniu tym znajdziemy również zapis, że sprzęt przeznaczony do ochrony dróg oddechowych powinien być oznaczony znakiem producenta i powinien posiadać informacje ze szczegółową charakterystyką. Dane te powinny umożliwić wykwalifikowanemu i przeszkolonemu użytkownikowi prawidłowe zastosowanie danego zabezpieczenia dla ochrony dróg oddechowych. W instrukcji dołączonej do sprzętu musi znajdować się informacja na temat maksymalnego okresu składowania sprzętu i przechowywaniu w oryginalnych opakowaniach.
Ochrona dróg oddechowych – kiedy należy ją stosować?
Środki ochrony układu oddechowego (ŚUOU) należy bezwzględnie stosować podczas pracy, jeśli:
– stężenie niebezpiecznych substancji w powietrzu przekracza Najwyższe Dopuszczalne Stężenia (NDS) dla tych substancji;
– temperatura wydychanego powietrza przekracza dopuszczalną normę, która umożliwia wykonywanie obowiązków zawodowych;
– zawartość tlenu w wydychanym powietrzu jest niższa niż 17% jego składu.
Zgodnie z dyrektywą 89/686/EWG sprzęt, który stosowany jest jako ochrona dróg oddechowych przed substancjami chemicznymi oraz pyłami, sklasyfikowany jest do III kategorii – należy zatem do środków związanych z największym ryzykiem utraty zdrowia. Wchłanianie niebezpiecznych (np. silnie drażniących lub toksycznych) substancji może powodować liczne choroby i powodować trwały uszczerbek na zdrowiu lub stwarzać bezpośrednie zagrożenie dla życia pracownika.
Zagrożenia dla układu oddechowego
Można wyodrębnić dwie podstawowe grupy zagrożeń dla układu oddechowego:
– zanieczyszczone powietrze – występowanie szkodliwych substancji, np. pyłów, aerozoli, gazów, oparów;
– niedobór tlenu – zawartość poniżej 19%.
Taka klasyfikacja generuje dwie metody ochrony dróg oddechowych:
– oczyszczanie wydychanego powietrza (sprzęt oczyszczający);
– dostarczanie powietrza lub tlenu ze źródła wolnego od zanieczyszczeń (sprzęt izolujący).
Zarówno sprzęt oczyszczający, jak i izolujący mogą być zaprojektowane w wersji ucieczkowej.
Ochrona dróg oddechowych – sprzęt oczyszczający
Ten rodzaj sprzętu ma za zadanie oczyszczanie wdychanego powietrza ze szkodliwych substancji czy pyłów. Do oczyszczanie powietrza stosowane są:
– filtry, które zatrzymują cząsteczki stałe (pyły) oraz kropelki cieczy w postaci aerozolu (mgły);
– pochłaniacze, które zatrzymują niebezpieczne substancje gazowe, wykorzystując reakcje chemiczne;
– filtropochłaniacze, które stanowią kombinację dwóch pierwszych środków.
UWAGA! Środki te nie stanowią samodzielnej ochrony – wymagają uzupełniania o część twarzową (wyjątkiem są tu przeciwpyłowe półmaski jednorazowe).
Klasyfikacja sprzętu ochrony dróg oddechowych ze względu na konstrukcję części twarzowej:
– półmaski,
– półmaski jednorazowe,
– maski pełnotwarzowe,
– hełmy,
– kaptury.
Sprzęt izolujący
Sprzęt izolujący zapewnia dopływ świeżego powietrza z niezależnego źródła – niebezpieczne substancje, które występują w miejscu pracy, nie będą wdychane przez pracownika.
Ten rodzaj ochrony stosuje się, gdy:
– substancja stwarzająca potencjalne zagrożenie jest bezwonna;
– występuje w powietrzu zbyt mało tlenu (poniżej 17%);
– stężenie szkodliwych substancji jest znaczne lun nie jest znane;
– filtracja jest nieskuteczna dla danego zanieczyszczenia.
Sprzęt izolujący – kategorie:
– autonomiczna – aparaty butlowe, regeneracyjne;
– stacjonarna – aparaty wężowe sprężonego powietrza.
Sprzęt ucieczkowy
Sprzęt ucieczkowy chroni użytkownika podczas ewakuacji z zagrożonej strefy – w związku z tym sprzęt musi mieć inne parametry i spełniać inne parametry niż standardowe środki ochrony. Co ważne – sprzęt ucieczkowy nie może być wykorzystywany do codziennych czynności zawodowych.
Ochrona dróg oddechowych – wybrane normy
– PN-EN 136:2001 – Sprzęt ochrony układu oddechowego — Maski — Wymagania, badanie, znakowanie.
– PN-EN 140:2001 – Sprzęt ochrony układu oddechowego — Półmaski i ćwierćmaski — Wymagania, badanie, znakowanie.
– PN-EN 14387:2006 – Sprzęt ochrony układu oddechowego — Pochłaniacz(-e) i filtropochłaniacz(-e) — Wymagania, badanie, znakowanie.
– PN-EN 143:2004 – Sprzęt ochrony układu oddechowego — Filtry — Wymagania, badanie, znakowanie.
– PN-EN 149+A1:2010 – Sprzęt ochrony układu oddechowego — Półmaski filtrujące do ochrony przed cząstkami — Wymagania, badanie, znakowanie.
– PN-EN 405+A1:2010 – Sprzęt ochrony układu oddechowego — Półmaski pochłaniające lub filtrującopochłaniające z zaworami — Wymagania, badanie, znakowanie.
