Odzież spawalnicza

Praca spawacza wiąże się z wieloma zagrożeniami. Odzież spawalnicza musi chronić nie tylko przed rozpryskami stopionych metali, iskrami, działaniem płomienia czy emisją pyłów i gazów. Spawacze narażeni są również na oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego oraz nadfioletowego (od łuku spawalniczego), w ich pracy występuje również ryzyko porażenia prądem.

Norma PN-EN ISO 11611:2015-11

Odzież spawalnicza należy do II kategorii środków ochrony indywidualnej i w związku z tym musi spełniać określone wymagania i być certyfikowana w procesie oceny typu WE w zakresie zgodności z Dyrektywą 89/686EWG.

Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy m.in. przy pracach spawalniczych, z kolei szczegółowe wymagania, jakie powinna spełniać odzież spawalnicza, określa norma PN-EN ISO 11611:2015-11 (Odzież ochronna do stosowania podczas spawania i w procesach pokrewnych). Odzież tego rodzaju chroni przed:

• rozpryskami małych kropli stopionego metalu;
• iskrami, które powstają podczas szlifowania metali;
• krótkotrwałym kontaktem z płomieniem i promieniowaniem cieplnym od łuku elektrycznego.

Odzież spawalnicza minimalizuje również ryzyko porażenia prądem elektrycznym przy przypadkowym, krótkotrwałym kontakcie z przewodami elektrycznymi pod napięciem w przybliżeniu do 100 V prądu stałego w normalnych warunkach spawania.

Norma PN-EN ISO 11611:2015-11 podaje wymagania bezpieczeństwa i metody badań dla:

• ubrań (kurtek; bluz skompletowanych ze spodniami);
• kombinezonów;
• fartuchów;
• kapturów i kapturów z ochraniaczami barków;
• rękawów;
• ochraniacz stóp (getrów).

Odzież spawalnicza – konstrukcja

Odzież spawalnicza powinna być wykonana w sposób, który uniemożliwia przewodzenie prądu elektrycznego z zewnątrz do wewnątrz (np. przez metalowe zamki, zatrzaski) i musi okrywać całe ciało – zarówno górę i dół tułowia, szyję, ramiona, jak i nogi. W przypadku ubrań dwuczęściowych (bluza i spodnie bez mankietów) bluza powinna zachodzić na górną krawędź spodni, tworząc zakładkę na minimum 20 cm. Taka zakładka musi być zachowana podczas wszystkich czynności i ruchów podczas pracy. Również inne części odzieży ochronnej muszą być skonstruowane tak, aby uniemożliwiać przedostawanie się iskier czy kropli metali do wnętrza ubrań. Odzież spawalnicza może posiadać kieszenie (jedynie kieszenie boczne). Powinny być one wykonane z materiałów odpowiadającym wymaganiom normy, a otwory muszą być zabezpieczone klapkami.

Klasy odzieży spawalniczej

Zgodnie z normą PN-EN ISO 11611:2015-11 możemy podzielić odzież spawalniczą na dwie klasy:

• Klasa 1 (niższy poziom skuteczności) – chroni przed mniej niebezpiecznymi technikami spawania i sytuacjami, które powodują jedynie niewielkie oddziaływania rozprysków stopionych metali i promieniowania cieplnego.

Odzież spawalnicza tej klasy znajduje zastosowanie m.in. przy spawaniu:  gazowym, MMA (elektrodą w otulinie rutylowej), TIG, MIG, mikroplazmowym, punktowym, a także przy obsłudze maszyn tnących przy użyciu tlenu, maszyn tnących przy użyciu plazmy, spawarek oporowych i warsztatowych, maszyn do natryskiwania cieplnego.

• Klasa 2 (wyższy poziom skuteczności) – chroni przed bardziej niebezpiecznymi technikami spawania i sytuacjami, które powodują znaczne oddziaływanie czynników gorących.

Odzież klasy 2. wykorzystywana jest przy spawaniu: samoosłonowym drutami rdzeniowymi (proszkowymi), MIG (wysokim natężeniem prądu), MMA (elektrodą w otulinie zwykłej lub celulozowej), MAG (w osłonie CO₂ lub mieszanin gazowych; przy cięciu plazmą, cięciu tlenem żłobieniu, natryskiwaniu cieplnemu, a także przy obsłudze maszyn w ograniczonych przestrzeniach, w pozycjach wymuszonych (np. przy spawaniu nad głową).

Odzież spawalnicza – z jakich materiałów?

Na to, czy odzież spawalnicza będzie dobrze spełniała swoje funkcje ochronne, wpływ mają głównie właściwości materiałów, z której odzież ta jest wykonana. Najważniejszymi parametrami są:

• Odporność na działanie płomienia – materiał, z którego uszyta jest odzież spawalnicza badany jest zgodnie z normą PN-EN ISO 15025:2017-02 i musi spełniać szereg wymagań. Żadna próbka materiału nie powinna palić się do górnej krawędzi ani żadnej bocznej krawędzi, nie powinna dawać płonących lub roztopionych szczątków, na żadnej próbce nie powinna utworzyć się dziura, średni czas palenia i żarzenia powinien być mniejszy lub równy 2 s.
• Odporność na przenikanie ciepła (promieniowanie) – Wskaźnik przenikania  promieniowania cieplnego (RHTI dla 24 °C przy gęstości strumienia cieplnego 20  kW/m2  zgodnie z ISO 6942:2002,  powinien dla klasy 1 wynosić RHTI 24 > 7 s; a dla drugiej – RHTI 24 > 16 s.
• Odporność na działanie rozprysków – ten parametr badany jest zgodnie z normą ISO 9150:1998. Materiał powinien wykazywać:

– dla klasy 1 – wzrost temperatury pod badaną próbką o 40 K, po  działaniu co najmniej 15 kropli stopionego metalu,

– dla klasy 2 – wzrost temperatury pod badaną próbką o 40 K, po  działaniu co najmniej 25 kropli stopionego metalu.

INNE PARAMETRY:

• siła zrywająca,
• wytrzymałość na rozdzieranie,
• wytrzymałość na wypychanie,
• wytrzymałość szwów,
• opór elektryczny skośny,
• nieszkodliwość.