Protokół powypadkowy a termin sporządzenia, okoliczności, przyczyny i zasady 

Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca ma obowiązek zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o wypadku, który może być uznany za wypadek przy pracy. Kto sporządza protokół powypadkowy i w jakim terminie zespół powypadkowy ustala okoliczności i przyczyny wypadku?

Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy. Zgodnie z przepisami pracodawca musi podejmować działania eliminujące lub ograniczające występujące w miejscu pracy zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników. W tym celu stosuje się m.in. środki ochrony indywidualnej, środki ochrony zbiorowej i inne rozwiązania techniczne, a także odpowiednie oznakowanie, które ostrzega przed niebezpieczeństwami i określa, jakie zachowanie jest w danym miejscu pożądane, oraz informowanie pracowników o zagrożeniach i przeprowadzanie szkoleń.

Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP wskazuje, że w celu zapobiegania wypadkom i chorobom związanym z pracą należy w szczególności:

• zapobiegać zagrożeniom;
• przeprowadzać oceny ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami, które nie mogą być wykluczone;
• likwidować zagrożenia u źródła ich powstawania;
• dostosowywać warunki i procesy pracy do możliwości pracowników; w szczególności chodzi o odpowiednie projektowanie i organizowanie stanowisk pracy, dobór maszyn, innych urządzeń technicznych i narzędzi pracy, a także metod produkcji i pracy – z uwzględnieniem zmniejszenia uciążliwości pracy, zwłaszcza monotonnej i z ustalonym z góry tempie, oraz ograniczania negatywnego wpływu takiej pracy na zdrowie pracowników;
• stosować nowe rozwiązania techniczne;
• zastępować niebezpieczne procesy technologiczne, urządzenia i substancje i inne materiały bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi;
• nadawać priorytet środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej;
• instruować pracowników w zakresie BHP.

Dotykanie zabronione - znak elektryczny

Nakaz odłączenia urządzenia od sieci elektrycznej - znak bhp nakazujący - GJM006

Gorąca powierzchnia - znak bhp ostrzegający, informujący - GF033

 Przestrzeganie przepisów BHP i stosowanie właściwych rozwiązań zmniejsza ryzyko wypadków, jednak niemożliwe jest ich całkowite wyeliminowanie. W sytuacji, gdy w miejscu pracy dojdzie do wypadku, konieczne jest ustalenie jego okoliczności i przyczyn oraz sporządzenie protokołu powypadkowego. Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek:

• prowadzenia rejestru wypadków przy pracy,
• przechowywania protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.

Koszty związane z ustaleniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.

Kto bada okoliczności i przyczyny wypadku?

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy. Co do zasady w skład zespołu wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. W uzasadnionych przypadkach przepisy dopuszczają pewne odstępstwa.

• Jeśli – zgodnie z Kodeksem pracy – pracodawca nie ma obowiązku tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy, to w skład zespołu, o którym mowa, wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby BHP lub specjalista spoza zakładu pracy.
• Jeśli u pracodawcy nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia BHP.
• Jeśli utworzenie dwuosobowego zespołu powypadkowego jest niemożliwe ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.

Zadania zespołu powypadkowego

W celu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy podejmuje różne czynności, m.in. dokonuje oględzin miejsca i stanu technicznego urządzeń, bada warunki pracy, zbiera informacje i dowody dotyczące wypadku, wysłuchuje wyjaśnień poszkodowanego, zasięga opinii lekarza, dokonuje prawnej kwalifikacji wypadku, sporządza szkice lub wykonuje zdjęcie miejsca wypadku, a także określa środki profilaktyczne i wnioski. Jeżeli w związku z wypadkiem prowadzone jest śledztwo lub dochodzenie, zespół ma obowiązek wykorzystać materiały zebrane przez odpowiednie organy (o ile materiały te zostaną udostępnione). W sytuacji, gdy wypadek miał rozmiar katastrofy lub spowodował zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, do ustalenia przyczyn wypadku zespół powypadkowy wykorzystuje ustalenia zespołu specjalistów powołanego przez właściwego ministra, wojewodę lub organ sprawujący nadzór określony w art. 237¹⁴ Kodeksu pracy.

Wypadek na terenie innego zakładu pracy – kto sporządza protokół?

Jeżeli do wypadku dojdzie na terenie innego zakładu pracy, ustaleń dotyczących jego okoliczności i przyczyn dokonuje zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę poszkodowanego, w obecności przedstawiciela pracodawcy, na którego terenie miał miejsce wypadek. Na wniosek pracodawcy poszkodowanego pracownika okoliczności i przyczyny wypadku może sporządzić pracodawca, na terenie którego doszło do wypadku, a następnie dokumentację przekazać pracodawcy poszkodowanego pracownika.

Ostrzeżenie przed materiałami toksycznymi - znak bhp ostrzegający - GDW016

Nieszczęśliwe wypadki zgłaszać kierownictwu - znak bhp nakazujący, informujący - GL002

Nieprzestrzeganie przepisów BHP prowadzi do wypadku - znak, tablica budowlana - OA041

Pracodawca, na terenie którego miał miejsce wypadek, ma obowiązek udzielić pomocy poszkodowanemu, odpowiednio zabezpieczyć miejsce wypadku, a także niezwłocznie zawiadomić pracodawcę poszkodowanemu i udostępnić miejsce wypadku, niezbędne materiały oraz udzielić informacji i wszechstronnej pomocy zespołowi powołanemu do ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku.

Protokół powypadkowy po wypadku w pracy

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy ma obowiązek przygotować odpowiedni protokół. Protokół powypadkowy sporządza się w terminie nie późniejszym niż 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku.

Ustalenie okoliczności przyczyn wypadku w terminie późniejszym niż 14 dni, wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, wymaga podania przyczyn opóźnienia w treści protokołu powypadkowego. Zespół powypadkowy sporządza protokół w niezbędnej liczbie egzemplarzy, który, wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową, dostarcza niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia.

Rozbieżność zdań członków zespołu powypadkowego a treść protokołu

Każdy członek zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu odrębne zdanie, które musi być uzasadnione. W przypadku rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego o treści protokołu decyduje pracodawca.

Zapoznanie poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego

Zespół powypadkowy ma obowiązek zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego jeszcze przed jego zatwierdzeniem. Poszkodowany ma prawo zgłosić uwagi i zastrzeżenia do ustaleń, które zawarte zostały w protokole. Zgodnie z przepisami poszkodowany ma również prawo wglądu do akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek, odpisów i kopii. W przypadku wypadku śmiertelnego z treścią protokołu zespół zapoznaje członków zmarłego pracownika.

Protokół powypadkowy a prawo do świadczeń

Stwierdzenie w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy lub że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń, które przysługują z tytułu wypadku, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.

Do protokołu powypadkowego dostarcza się zapis wyjaśnień poszkodowanego oraz informacje uzyskane od świadków wypadku. Do protokołu powinny być dołączone także inne dokumenty zebrane w trakcie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku – np. opinia lekarza lub innych specjalistów czy fotografie miejsca wypadku.

Pierwsza pomoc w nieszczęśliwych wypadkach - IAA03

Napięcie niebezpieczne dla życia - znak elektryczny

Ostrzeżenie przed promieniowaniem niejonizującym - znak bhp ostrzegający - GDW005

Zatwierdzenie protokołu przez pracodawcę

Protokół powypadkowy sporządzony przez zespół powypadkowy zatwierdza pracodawca – nie później niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia. Jeśli do treści protokołu zostały zgłoszone zastrzeżenia poszkodowanego (lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika) albo nie odpowiada on warunkom określonym w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, to pracodawca zwraca niezatwierdzony protokół powypadkowy zespołowi powypadkowemu w celu wyjaśnienia i uzupełnienia.

Po dokonaniu niezbędnych wyjaśnień i uzupełnień zespół powypadkowy sporządza, nie później niż w terminie 5 dni, nowy protokół powypadkowy. Do nowo sporządzonego dokumentu powinien być dołączony protokół niezatwierdzony przez pracodawcę.

Protokół powypadkowy – czynności po zatwierdzeniu

Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie powinien doręczyć poszkodowanemu pracownikowi, a w razie wypadku śmiertelnemu – członkom rodziny zmarłego pracownika.

Protokół powypadkowy, który dotyczy wypadków śmiertelnych, ciężkich lub zbiorowych, zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku.

Rejestr wypadków

Na postawie wszystkich protokołów powypadkowych pracodawca prowadzi rejestr wypadków. Zawiera on:

• imię i nazwisko poszkodowanego;
• miejsce i datę wypadku;
• informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego;
• datę sporządzenia protokołu powypadkowego;
• stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy;
• datę przekazania do ZUS wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy;
• liczbę dni niezdolności do pracy;
• inne informacje, niebędące danymi osobowymi, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe – w tym wnioski i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego.

Wypadek przy pracy a odszkodowanie

Zgodnie z art. 237¹ Kodeksu pracy pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy przysługują:

• świadczenia z ubezpieczenia społecznego,
• odszkodowanie od pracodawcy za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.