Zabezpieczenie wykopu a przepisy, BHP i prawidłowe oznakowanie – co warto wiedzieć?
Roboty budowlane i głębokie wykopy mogą stanowić potencjalne zagrożenie, m.in. dla osób postronnych. Niezbędne jest więc ich odpowiednie oznakowanie i zabezpieczenie. Sprawdź, jak prawidłowo powinien być zabezpieczony plac budowy i jaki sprzęt może być wykorzystywany do wygradzania wykopów.
Zabezpieczenie terenu budowy a ogólne przepisy BHP
Na temat zabezpieczenia terenu budowy i prac wykonywanych podczas robót budowlanych, w tym praz ziemnych, mówi rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r.
Zagospodarowanie terenu budowy
Zgodnie z definicją zamieszczoną w rozporządzeniu w sprawie BHP podczas wykonywania robót budowlanych, poprzez termin zagospodarowanie terenu budowy należy rozumieć rozmieszczenie – zgodne z przepisami i zasadami wiedzy technicznej – na terenie budowy maszyn i innych urządzeń technicznych, składowisk materiałów i konstrukcji budowlanych, dróg kołowych i pieszych, sieci, rurociągów i przewodów instalacji oraz obiektów, pomieszczeń i urządzeń administracyjnych, socjalnych i sanitarnych, z uwzględnieniem warunków usytuowania i użytkowania istniejących i projektowanych obiektów.
Zagospodarowanie terenu budowy wykonuje się przed rozpoczęciem robót budowlanych, co najmniej w zakresie:
- ogrodzenia terenu i wyznaczenia stref niebezpiecznych;
- wykonania dróg, wyjść i przejść dla pieszych;
- doprowadzenia energii elektrycznej oraz wody oraz odprowadzenia lub utylizacji ścieków;
- urządzenia pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i socjalnych;
- zapewnienia oświetlenia naturalnego i sztucznego;
- zapewnienia właściwej wentylacji;
- zapewnienia łączności telefonicznej;
- urządzenia składowisk materiałów i wyrobów.
Przejścia i strefy niebezpieczne powinny być oświetlone i odpowiednio oznakowane – znakami ostrzegawczymi lub znakami zakazu. Należy zapewnić takie ogrodzenie i oznakowanie, które uniemożliwi dostęp do stref niebezpiecznych osobom postronnym.
Ogrodzenie placu budowy
Przepisy wskazują, że teren robót powinien być ogrodzony lub zabezpieczony w inny sposób. Chodzi o to, by uniemożliwić wejście osobom nieupoważnionym. Jeżeli ogrodzenie całego terenu lub terenu prowadzeniu robót, np. głębokich wykopów, nie jest możliwe, wówczas granice terenu należy oznakować za pomocą tablic ostrzegawczych. Jeśli istnieje taka potrzeba, należy zapewnić stały nadzór. Ogrodzenie terenu budowy nie może stwarzać zagrożenia dla ludzi, natomiast wysokość ogrodzenia powinna wynosić co najmniej 1,5 m.
Do wygradzania placów budowy świetnie sprawdzają się ogrodzenia budowlane i bramy tymczasowe wykonane z wytrzymałej i odpornej na niekorzystne czynniki rury ocynkowanej. Tego rodzaju płot ażurowy można w razie potrzeby szybko zamontować i zdemontować. Przęsła można łączyć ze sobą na różne sposoby, np. klamrami czy tzw. trytytkami.
Zabezpieczenie wykopu – przepisy BHP
Roboty ziemne stwarzają różnego rodzaju zagrożenia, zarówno dla pracowników, jak i osób postronnych. Najczęściej występujące to m.in. wpadnięcie do wykopu, zasypanie czy też osypujące się kamienie i ziemia na pracowników znajdujących się w wykopie. Niebezpieczeństwo stanowią instalacje znajdujące się w ziemi instalacje, np. gazowe.
Głębokie wykopy a instalacje i urządzenia podziemne
Roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu określającego położenie instalacji i urządzeń podziemnych, które mogą znajdować się w zasięgu prowadzonych robót. Zgodnie z przepisami przed rozpoczęciem robót ziemnych w bezpośrednim sąsiedztwie sieci, takich jak energetyczne, gazowe, telekomunikacyjne, ciepłownicze, wodociągowe i kanalizacyjne, kierownik budowy powinien określić bezpieczną odległość, w jakiej prace mogą być wykonywane (kierownik budowy ustala tę odległość w porozumieniu z właściwą jednostką, w której zarządzie lub użytkowaniu znajdują się instalacje).
Miejsca takich robót należy oznakować napisami ostrzegawczymi i ogrodzić. Dla bezpieczeństwa prowadzenie robót ziemnych w pobliżu instalacji podziemnych, a także głębienie wykopów poszukiwawczych powinno odbywać się ręcznie.
Zabezpieczenie wykopu przed osobami postronnymi
Bardzo ważne podczas prowadzenia prac ziemnych są zabezpieczenia wykopów przed osobami niezatrudnionymi na budowie.
- W myśl przepisów, w czasie wykonywania wykopów w miejscach, które dostępne są dla osób postronnych, po zmroku i w nocy należy stosować balustrady ochronne zaopatrzone w światło kolor czerwonego, składające się z deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i poręczy ochronnej (przestrzeń pomiędzy poręczą a deską krawężnikową wypełnia się w sposób, który zabezpiecza przed wpadnięciem do wykopu).
- Poręcze takich balustrad powinny znajdować się na wysokości 110 cm nad terenem i w odległości nie mniejszej niż 100 cm od krawędzi wykopu. Jeśli uzasadniają to względy bezpieczeństwa, niezależnie od ustawienia balustrad, wykop należy szczelnie przykryć – w sposób uniemożliwiający wpadnięcie do dołu.
- Zgodnie z zapisami rozporządzenia, jeśli wykop jest przykryty, zamiast balustrad, można stosować oznakowanie z lin lub z taśm z tworzyw sztucznych, umieszczając je wzdłuż wykopu na wysokości 110 cm i w odległości 100 cm od jego krawędzi.
Jeśli teren, na którym wykonywane są roboty ziemne, nie może być ogrodzony, wykonawca robót powinien zapewnić stały dozór.
Jakie urządzenia mogą być stosowane do zabezpieczenia wykopów?
Zapory
Do zabezpieczania robót i głębokich wykopów w pasie drogowym mogą być stosowane zapory U-20:
- U-20a (pojedyncze) – do wygradzania prac prowadzonych wzdłuż jezdni;
- U-20b (pojedyncze szerokie) – do wygrodzeń poprzecznych;
- U-20c (podwójne) – do zabezpieczania robót prowadzonych na chodnikach, ciągach pieszych, pieszo-rowerowych i ścieżkach rowerowych;
- U-20d (potrójne) – do zabezpieczania miejsc robót prowadzonych w miejscach zwiększonego natężenia ruchu dzieci, np. w okolicach przedszkoli, szkół podstawowych itp.
Zapory powinny mieć lica wykonane z folii odblaskowej. W przypadku wykopów w jezdni głębszych niż 50 m lub pozostawienia na jezdni maszyn drogowych, za zaporami ustawionymi prostopadle do osi jezdni należy stosować osłony energochłonne lub pryzmy piasku.
Taśmy odgradzające
W niektórych sytuacjach do zabezpieczenia miejsc potencjalnie niebezpiecznych można stosować taśmy odgradzające. W przypadku robót prowadzonych w pasie drogowym można ich używać jedynie do wygradzania wykopów itp. znajdujących się poza jezdnią, w miejscach nieprzeznaczonych do ruchu lub postoju pojazdów (jedynie przy wykopach do głębokości 50 cm).
Takie wygrodzenie powinno znajdować się w odległości nie mniejszej niż 100 cm od miejsca niebezpiecznego. Taśmy rozwiesza się na wysokości od 90 do 120 cm, mierząc od poziomu terenu do dolnej krawędzi taśmy.
Pachołki
Również pachołki drogowe mogą być w niektórych sytuacjach wykorzystywane do zabezpieczania miejsc niebezpiecznych. Trzeba jednak pamiętać, że można je stosować jedynie do awaryjnego i doraźnego oznakowania. Pachołki powinny być stabilne, a ich konstrukcja powinna umożliwić obciążenie ich wewnątrz u podstawy, np. piaskiem lub wodą (przy odpowiednim dociążeniu istnieje mniejsze ryzyko, że pachołki przypadkowo się przemieszczą).
Aby zwiększyć widoczność pachołków, można zamocować na nich światła ostrzegawcze. Pachołki można stosować wraz z taśmami odgradzającymi. Kasety z taśmami przystosowane do montażu na pachołkach pozwalają szybko i wygodnie wygrodzić przestrzeń, która ze względów bezpieczeństwa powinna zostać wyłączona z użycia.
Kładki dla pieszych
Jeśli istnieje konieczność udostępnienie pieszym przejścia nad wykopami przy pracach drogowych, należy stosować kładki U-28.
W zależności od potrzeb stosuje się kładki o długości 150, 200 lub 250 cm. Pozostałe wymiary i parametry:
- wysokość – 110 cm,
- szerokość – minimum 100 cm,
- wysokość listew bocznych – 25 cm,
- szerokość pasów biało-czerwonych – 25 cm.
Głębokie wykopy – znaki na budowę
Przepisy wyraźnie wskazują, że jeśli nie ma możliwości ogrodzenia terenu prowadzenia robót, konieczne jest odpowiednie oznakowanie terenu. Do zabezpieczenia placu budowy i wykopów stosuje się charakterystyczne, żółte znaki budowlane. Tego rodzaju tablice ostrzegawcze wykonywane są zazwyczaj z płytki PCV (wytrzymałej i odpornej na działanie czynników atmosferycznych). Umieszcza się na nich krótkie informacje tekstowe, które wskazują na rodzaj zagrożenia. Na budowach stosuje się m.in. znak „uwaga! głębokie wykopy”, „uwaga! objazd”, „przejście drugą stroną”, „roboty ziemne”, „przejście zabronione”.
Przy oznakowaniu budowy warto również pamiętać o:
· tablicy informacyjnej z następującymi danymi:
o rodzaj robót budowlanych i adres ich prowadzenia;
o data i numer decyzji o pozwoleniu na budowę lub dokonanego zgłoszenia;
o organ wydający decyzję o pozwoleniu na budowę lub rozpatrujący zgłoszenie;
o nazwa i numer telefonu właściwego organu nadzoru budowlanego;
o imię i nazwisko lub nazwę i numer telefonu inwestora;
o imię i nazwisko oraz numer telefonu kierownika budowy;
· tablicy BIOZ (ogłoszenie dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia).
