Zapobieganie pożarom w miejscu pracy i otoczeniu – środki gaśnicze i akcesoria
Ochrona przeciwpożarowa to szereg działań mających na celu przede wszystkim zapobieganie pożarom i ich zwalczanie. Jaka jest definicja ochrony ppoż., na czym polega, jakie konkretnie działania obejmuje i kto jest odpowiedzialny za zapobieganie pożarom w miejscu pracy?
Ochrona ppoż. w świetle przepisów
Zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską pożarową lub innymi miejscowym zagrożeniem. Odbywa się to poprzez:
- zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,
- zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia na rzecz ochrony ludności,
- prowadzenie działań ratowniczych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej.
Zabezpieczenie przed zagrożeniem pożarowym należy do obowiązków osoby fizycznej, osoby prawnej, organizacji lub instytucji korzystającej ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu.
Właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ochroną ppoż. jest zobowiązany:
- przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych;
- wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia ppoż. i gaśnice,
- zapewnić przeglądy techniczne, konserwacje oraz naprawy urządzeń ppoż. i gaśnic, w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie;
- zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie bezpieczeństwo oraz możliwość ewakuacji;
- przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej;
- zapoznać pracowników z przepisami ppoż.;
- ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.
Wymagania techniczno-budowlane a bezpieczeństwo pożarowe
Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wskazuje, że budynek i urządzenia z nim związane powinny być projektowane i wykonane w sposób ograniczający możliwość powstawania pożaru, a w razie jego wystąpienia zapewniający:
- zachowanie nośności konstrukcji przez określony czas,
- ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu wewnątrz budynku,
- ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie obiekty budowlane lub tereny przyległe,
- możliwość ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób,
- uwzględnienie bezpieczeństwa ekip ratowniczych.
Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynku lub jego części uzależnione są od różnych czynników – powinny wynikać m.in. z przeznaczenia obiektu, sposobu jego użytkowania, wysokości czy liczby kondygnacji.
Gaśnice i urządzenia przeciwpożarowe
Urządzenia pożarowe to wszelkie urządzenia, które służą do zapobiegania powstawaniu, wykrywania, zwalczania lub ograniczania skutków pożaru. W myśl rozporządzenia w sprawie ochrony ppoż. budynków, innych obiektów budowlanych i terenów właściciele, zarządcy lub użytkownicy budynków oraz placów składowych, wiat (z wyjątkiem budynków mieszkalnych jednorodzinnych) mają obowiązek utrzymania urządzeń ppoż. i gaśnic w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej. Obiekty muszą być wyposażone w gaśnice spełniające wymagania Polskich Norm. Rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia grup pożarów, które potencjalnie mogą występować w obiekcie.
Rodzaj gaśnicy a jej przeznaczenie:
- A – materiały stałe (zwykle pochodzenia organicznego), których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli;
- B – ciecze i materiały stałe topiące się;
- C – gazy;
- D – metale;
- F – tłuszcze i oleje w urządzeniach kuchennych.
Gaśnice oraz urządzenia przeciwpożarowe powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami i w sposób określony w Polskich Normach. Przeglądy i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzane w okresach ustalonych przez producenta, jednak nie rzadziej niż raz w roku.
Ewakuacja
Ochrona przeciwpożarowa to nie tylko zasady zapobiegania pożarom. Obejmuje ona również działania ratownicze. Ważnym elementem jest zapewnienie wszystkim osobom przebywającym w obiekcie, np. w szkole, w miejscu pracy itp., możliwości ewakuacji. Z każdego miejsca użytkownicy muszą mieć możliwość szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem – na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio lub drogami ewakuacyjnymi.
Warunki ewakuacji powinny być dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w danym obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów. Przepisy wskazują, że właściciele i zarządcy obiektów, które przeznaczone są dla ponad 50 osób (stałych użytkowników), a które nie są zakwalifikowane do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV (budynki mieszkalne), powinni przynajmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji całego obiektu. W takich budynkach jak np. szkoły, przedszkola i internaty takie czynności należy przeprowadzać co najmniej raz na rok.
Znaki ppoż. i znaki ewakuacyjne
Bezpieczną i szybką ewakuację oraz prowadzenie akcji ratowniczej ułatwia odpowiednie oznakowanie. Zgodnie z przepisami oznakowane (zgodnie z Polskimi Normami) powinny być m.in.:
- drogi i wyjścia ewakuacyjne,
- miejsca usytuowania urządzeń ppoż. i elementów sterujących tymi urządzeniami,
- miejsca zbiórki do ewakuacji,
- drogi pożarowe i drzwi przeciwpożarowe,
- sprzęt ratowniczy (np. drabiny, maski ucieczkowe),
- klucze do wyjść ewakuacyjnych,
- pomieszczenia i tereny z materiałami niebezpiecznymi pożarowo i miejsca zaklasyfikowane jako strefy zagrożenia wybuchem.
Jakie znaki będą potrzebne?
Obiekty oznakowuje się znakami ewakuacyjnymi, znakami ochrony przeciwpożarowej, uzupełniającymi znakami ochrony przeciwpożarowej oraz znakami technicznych środków ppoż. Jeśli wymaga tego bezpieczeństwo, stosuje się również odpowiednie znaki BHP (np. wskazujące na zagrożenie wybuchem lub zagrożenie pożarowe związane z eksploatacją maszyn i urządzeń) oraz tablice do oznakowania stref zagrożenia wybuchem. Przy rozmieszczaniu tabliczek z piktogramami należy pamiętać, by znajdowały się one w widocznych, odpowiednio oświetlonych miejscach.
Normy dla znaków ewakuacyjnych i znaków ochrony ppoż.
Do oznakowania obiektów należy stosować znaki zgodne z Polskimi Normami.
- Dla znaków ewakuacyjnych obowiązują równolegle dwie normy – „stara” PN-92-N-01256-02 i „nowa” PN-EN ISO 7010.
- Dla znaków ochrony przeciwpożarowej obowiązuje norma PN-EN ISO 7010. Jednocześnie warto zauważyć, że znaki zgodne ze starą normą (PN-92-N-01256-01) nie tracą ważności – wprowadzenie nowej normy nie wiąże się z koniecznością wymiany wszystkich tabliczek.
Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego + ogólna instrukcja ppoż.
Rozporządzenie w sprawie ochrony ppoż. nakłada na właścicieli, zarządców i użytkowników budynków i innych obiektów obowiązek umieszczania w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych. To rodzaj ogólnej instrukcji zawierającej najważniejsze aspekty dotyczące ochrony ppoż.
Opracowywana jest ona według szablonu dla określonego typu budynków i ma formę planszy. Oprócz tego dla niektórych obiektów konieczne jest opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. To obszerny dokument dotyczący warunków ochrony przeciwpożarowej i jak zapobiegać pożarom w konkretnym obiekcie (przy opracowywaniu dokumentu bierze się pod uwagę charakterystykę i warunki występujące w danym miejscu).
Zapobieganie pożarom w lesie
Zabezpieczenie przeciwpożarowe lasów dostosowuje się do kategorii zagrożenia pożarowego lasów (trzy kategorie: I – duże zagrożenie, II – średnie, III – małe) oraz stopnia zagrożenia pożarowego lasów (4 stopnie: 0 – brak zagrożenia, 1 – małe zagrożenie, 2 – średnie zagrożenie, 3 – duże zagrożenie) lub prognozowanego stopnia zagrożenia pożarowego lasów (analogicznie jak stopnie zagrożenia pożarowego).
Zgodnie z przepisami w lasach i na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk, wrzosowisk, jak również w odległości do 1000 m od granicy lasów nie jest dopuszczalne wykonywanie czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo pożaru, w szczególności:
- rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lub zarządcę lasu (nie dotyczy czynności związanych z gospodarką leśną oraz wykonywaniem robót budowlanych i eksploatacji kopalni w porozumieniu z właścicielem lub zarządcą lasu);
- palenie tytoniu, z wyjątkiem miejsc na drogach utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi.
