Zasady poruszania się na terenie zakładu pracy – jakie instrukcje i znaki są przydatne?
Opracowanie zasad poruszania się po drogach wewnętrznych i odpowiednie oznakowanie dróg komunikacyjnych w zakładzie pracy jest jednym z kluczowych aspektów, jeśli chodzi o zapewnienie bezpiecznego środowiska pracy. Sprawdzamy, co mówią przepisy BHP na temat ciągów komunikacyjnych, jakie wymagania muszą spełniać i jak powinny być oznakowane.
Ciągi komunikacyjne – ogólne przepisy BHP
Bezpieczeństwo pracowników jest nieodłącznym elementem efektywnego funkcjonowania każdego zakładu pracy. Jednym z obszarów, na który warto zwrócić szczególną uwagę, są drogi komunikacyjne i transportowe. Aby zminimalizować ryzyko wypadków oraz aby zapewnić płynny, bezpieczny ruch, ważne jest, aby drogi wewnątrzzakładowe były odpowiednio zaprojektowane, oznakowane i utrzymane. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów BHP pracodawca ma obowiązek zapewnić na terenie zakładu pracy właściwie wykonane i oznakowane (zgodnie z wytycznymi zawartymi w Polskich Normach i odpowiednimi przepisami):
· drogi komunikacyjne i transportowe,
· drogi dla pieszych (przejścia),
· dojazdy pożarowe.
Drogi komunikacyjne i transportowe, przejścia i dojazdy pożarowe muszą być utrzymane w stanie niestwarzającym zagrożeń dla użytkowników. Ponadto muszą być tak wytyczone, aby nie prowadziły przez miejsca, w których występują zagrożenia dla ich użytkowników. Nie wolno zastawiać ich materiałami, środkami transportu, sprzętem ani innymi przedmiotami.
Nawierzchnia dróg, placów manewrowych, postojowych i składowych, dojazdów pożarowych i przejść powinna być równa i twarda lub utwardzona oraz posiadać nośność odpowiednią do obciążenia wynikającego ze stosowanych środków transportowych oraz przemieszczanych i składowanych materiałów.
Odprowadzanie wód opadowych. Drogi, przejścia oraz place manewrowe, postojowe i składowe powinny posiadać urządzenia lub inne rozwiązania techniczne zapewniające odprowadzanie wód opadowych.
Progi i stopnie. Przepisy BHP wskazują, że na drogach transportowych i w magazynach nie powinny występować progi i stopnie. W przypadku zróżnicowania poziomów podłogi powinno stosować się pochylnie o odpowiednim nachyleniu (dostosowanym do rodzaju używanego środka transportu, ale nie większym niż 8%). Ważne, by pochylnie umożliwiały bezpieczne poruszanie się pracowników i dogodny transport ładunków.
Szerokość dróg transportowych
Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP nie precyzuje, jaka powinna być minimalna szerokość dróg transportowych. Wskazuje jednak, że drogi i przejścia powinny mieć wymiary dostosowane do:
- liczby potencjalnych użytkowników,
- rodzaju i wielkości stosowanych urządzeń transportowych,
- rodzaju i wielkości przemieszczanych ładunków.
Minimalne wymiary dróg i przejść określają Polskie Normy. Zgodnie z normą PN-M-78010:1968 (Transport wewnętrzny — Drogi i otwory drzwiowe — Wytyczne projektowania) drogi transportowe nie powinny być węższe niż 120 cm.
Odpowiednia szerokość ciągów komunikacyjnych ma duże znaczenie nie tylko dla bezpieczeństwa pracowników, ale i efektywności pracy. Wydaje się więc istotne, aby ciągi komunikacyjne były na tyle szerokie, by umożliwiały swobodny ruch i swobodne mijanie się osób oraz maszyn transportowych. W zbyt ciasnych alejkach trudniej manewrować, jest również większe ryzyko wypadków i kolizji, np. podczas mijania się z innymi użytkownikami.
Drogi ewakuacyjne
Drogi ewakuacyjne umożliwiają w razie pożaru lub w innej sytuacji, która zagraża zdrowiu i życiu pracowników, szybkie i bezpieczne przedostanie się do bezpiecznego miejsca. Utrzymanie ich w odpowiednim stanie i prawidłowe oznakowanie jest więc bardzo istotne. Zgodnie z przepisami BHP pracodawca ma obowiązek zapewnić drogi ewakuacyjne ze wszystkich pomieszczeń obiektu budowlanego, w których mogą przebywać pracownicy, umożliwiające szybkie wydostanie się pracowników na otwartą przestrzeń. Drogi ewakuacyjne oraz dojścia prowadzące do nich nie mogą być zastawiane. Warto pamiętać, że wszelkie przedmioty pozostawione na drodze ewakuacyjnej, np. skrzynki, palety itp., utrudniają ucieczkę z zagrożonego miejsca.
Oznakowanie dróg ewakuacyjnych
Odpowiednie oznakowanie zapewnia jasne wskazówki dotyczące kierunku ucieczki, co umożliwia szybsze i sprawniejsze opuszczenie zagrożonej strefy. Znaki minimalizują ryzyko zgubienia drogi i dezorientacji. Rozporządzenie w sprawie prawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów wskazuje, że oznakowane powinny być nie tylko drogi i wyjścia ewakuacyjne, ale również miejsca lokalizacji sprzętu ratowniczego, miejsca zbiórki do ewakuacji oraz miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych. Znaki ewakuacyjne muszą spełniać wymagania Polskich Norm. Ważne jest dobranie odpowiedniego rozmiaru tabliczek i umieszczanie ich w widocznych miejscach.
Obecnie obowiązujące normy dla znaków ewakuacyjnych:
- PN-92-N-01256-02 („stara norma”),
- PN-EN 7010 („nowa norma:”).
Instrukcja transportu wewnątrzzakładowego – czy jest konieczna?
Instrukcja transportu wewnątrzzakładowego w klarowny sposób określa zasady ruchu i transportu. Zwiększa bezpieczeństwo i pomaga w optymalizacji procesów logistycznych i transportowych. Konieczność jej opracowania i wdrożenia wynika z rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów BHP. Zgodnie z § 66 pracodawca ma obowiązek zapewnić opracowanie zasad ruchu na drogach wewnątrzzakładowych. Zasady te powinny być zgodne z przepisami prawa o ruchu drogowym. W takiej instrukcji należy w szczególności określić maksymalne prędkości środków transportu i komunikacji na drogach wewnątrzzakładowych oraz w pomieszczeniach zakładu pracy, uwzględniając przy tym takie czynniki jak szerokość dróg, natężenie ruchu czy widoczność.
Drogi powinny być oznakowane znakami drogowymi zgodnymi z przepisami prawa o ruchu drogowym.
Oznakowanie dróg w zakładzie pracy
Oznakowanie dróg wewnętrznych w zakładzie pracy odgrywa ważną rolę, m.in.:
· wytycza ciągi, po których można się poruszać,
· informuje o zasadach poruszania się,
· wskazuje miejsca niebezpieczne,
· minimalizuje ryzyko kolizji i niebezpiecznych sytuacji.
Wytyczanie ciągów komunikacyjnych
Jak wskazuje rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP drogi w budynkach powinny być wyraźnie wyznaczone za pomocą ciągłych pasów o dobrze widocznej barwie – najlepiej żółtej lub białej, jednak przy wyborze należy uwzględnić barwę podłoża. Bardzo dobrze sprawdzą się do tego taśmy podłogowe samoprzylepne. Rozmieszczenie pasów wyznaczających drogi powinno uwzględniać niezbędną odległość między pojazdami i jakąkolwiek przeszkodą, która może znajdować się w pobliżu oraz między pieszymi i pojazdami. konieczność wyraźnego wyznaczania dróg dotyczy także również stałych dróg na zewnątrz budynków, jeśli drogi te nie są otoczone odpowiednimi barierami lub chodnikami.
Zasady poruszania się po drogach wewnątrzzakładowych
Do wskazania, jakie zasady poruszania się obowiązują na drodze wewnątrzzakładowej, wykorzystuje się znaki drogowe. Przydatne mogą być m.in.:
- znaki ograniczenia prędkości,
- znaki informujące o zasadach pierwszeństwa na skrzyżowaniach,
- znaki ostrzegawcze (uprzedzające o występujących w danym miejscu zagrożeniach),
- znaki zakazu (np. „zakaz skrętu”, „zakaz wjazdu”),
- znaki nakazu (np. „nakaz skrętu w prawo/lewo”),
- znaki informacyjne,
- znaki poziome.
Oznakowanie alejek, przejść, ciągów komunikacyjnych
Ważne informacje mogą być przekazywane za pomocą różnych znaków i symboli. Do oznakowania ciągów komunikacyjnych sprawdzą się np. znaki podłogowe w kształcie strzałek wskazujących kierunek ruchu. Warto stosować także znaki BHP – zakazu, nakazu i ostrzegawcze (podłogowe lub w formie tradycyjnych tabliczek). Dzięki nim łatwo zidentyfikować obszary, w których należy zachować szczególną ostrożność, i dostosować się do obowiązujących ograniczeń.
Zasady poruszania się na terenie zakładu pracy – FAQ
Tak, wynika to z § 66 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów BHP, który nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia opracowania zasad ruchu na drogach wewnątrzzakładowych. Przy opracowywaniu takiej instrukcji należy wziąć pod uwagę, że zasady muszą być zgodne z przepisami prawa o ruchu drogowym.
W ogólnych przepisach BHP nie podają minimalnej szerokości dróg transportowych. Rozporządzenie wskazuje natomiast ogólne wytyczne – drogi powinny być one dostosowane do panujących warunków, m.in. od natężenia ruchu, rodzaju stosowanych urządzeń transportowych i rodzaju przemieszczanych ładunków. Odpowiednio szerokie drogi transportowe ułatwiają manewrowanie, a zachowanie bezpiecznej odległości między mijającymi się pojazdami minimalizuje ryzyko stłuczek i kolizji.
Oznakowanie powinno jasno wskazywać na obowiązujące w danym miejscu zasady ruchu i ostrzegać przed występującymi zagrożeniami. Do oznakowania dróg na terenie zakładu pracy przydadzą się taśmy podłogowe (do wytyczania tras, a także oznaczania miejsc składowania towarów), znaki drogowe i znaki BHP.
