Znaki na opakowaniach: informacyjne, manipulacyjne, zasadnicze – jakie oznaczenia są wykorzystywane w logistyce?
Znaki zasadnicze, informacyjne, manipulacyjne, ostrzegawcze – przykłady i zastosowanie. Czy wiesz o czym mówią piktogramy umieszczane na opakowaniach transportowych i jak wyglądają? Sprawdź, jakie symbole wykorzystuje się do oznakowania opakowań.
Rodzaje znaków na opakowaniach
Nie bez przyczyny w logistyce stosuje się różnego rodzaju znaki. Odpowiednie znakowanie opakowań transportowych znacząco wpływa na szybkość i terminowość przy dostarczaniu przesyłek. Symbole umieszczane na opakowaniach zbiorczych ułatwiają też bezpieczne magazynowanie i przewożenie produktów, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko ich uszkodzenia. Piktogramy ważne są również ze względów bezpieczeństwa, np. w przypadku transportowania materiałów, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia czy dla środowiska. Znaki na opakowaniu, wskazując na możliwe zagrożenie, pozwalają zastosować niezbędne środki ostrożności.
Znaki stosowane na opakowaniach przesyłek:
· zasadnicze
· informacyjne,
· manipulacyjne,
· niebezpieczeństwa.
Znaki umieszcza się nie tylko na kartonach, w których transportowane są towary, ale również na opakowaniach jednostkowych produktów, np. na butelkach, pojemnikach itp. Niektóre z nich pełnią funkcje informacyjne. Mogą np. wskazywać, że opakowanie można poddać recyklingowi, określać zawartość w opakowaniu surowca wtórnego czy informować, z jakiego materiału zostało wykonane opakowanie.
Właściwie oznakowane muszą być substancje potencjalnie niebezpieczne. Do znakowania takich opakowań stosuje się piktogramy chemiczne CLP. W przypadku towarów stwarzających zagrożenie konieczne jest nie tylko oznakowanie opakowań jednostkowych i zbiorczych, ale również przewożących ich pojazdów. Przewóz towarów niebezpiecznych reguluje umowa ADR. Pojazdy powinny posiadać zamontowane odpowiednie tablice ADR oraz naklejki ADR.
Znaki logistyczne: zasadnicze, niebezpieczeństwa i informacyjne
Oznakowanie ładunku może składać się z różnych elementów, w zależności od zawartości opakowania, koniecznych środków ostrożności itp.
- Na każdym jednak muszą znajdować się znaki zasadnicze. Umożliwiają one identyfikację ładunku, odbiorcy oraz nadawcy i miejsca dostarczenia. Tego rodzaju etykiety najczęściej umieszczane są w środkowej części opakowań transportowych. Standardowo przekazują one informacje za pomocą tekstu, chociaż coraz częściej można spotkać się z kodami kreskowymi lub kodami QR. Specjalne urządzenia pozwalają na szybkie odczytanie danych w bazie logistycznej lub przez kuriera. W ten sposób informacje pozostają niejawne dla osób trzecich.
- Kolejny rodzaj znaków wykorzystywanych w transporcie towarów są znaki informacyjne. Dotyczą one cech i właściwości opakowań. Mogą mówić np. o ich masie, wymiarach itp.
- Z kolei o zagrożeniach związanych z przewożonym lub magazynowanym ładunkiem mówią znaki niebezpieczeństwa na opakowaniach. Dzięki nim bezpieczniejsza jest logistyka towarów niebezpiecznych, np. łatwopalnych, wybuchowych, toksycznych, utleniających się czy też żrących. Przekazują informację, które umożliwiają zastosowanie odpowiednich środków ostrożności.
Znaki manipulacyjne na opakowaniach stosowanych w logistyce
Oprócz znaków zasadniczych, informacyjnych i niebezpieczeństwa na opakowaniach transportowych umieszcza się również znaki manipulacyjne. Nie zawsze są konieczne. W logistyce stosowane są wówczas, gdy z przesyłką należy się obchodzić w określony sposób. Tego rodzaju znaki wskazują, jaka jest specyfika towaru, a w związku z tym – jak należy manipulować opakowaniem lub jakich czynności należy bezwzględnie unikać, by uszkodzeniu lub zniszczeniu nie uległa jego zawartość.
Najczęściej na kartonach można spotkać znaki typu „chronić przed wilgocią”, „chronić przed upadkiem” czy „uwaga, szkło”. Znak manipulacyjny powinien być odpowiednio duży w stosunku do przesyłki – musi być dobrze widoczny (wielkość znaków określa odpowiednia norma). Oznakowanie na opakowaniach transportowych powinno być trwałe i odporne na ścieranie i działanie warunków atmosferycznych.
A jak wyglądają znaki manipulacyjne? To czarny piktogram w czarnej obwódce. Znaki mają kształt prostokąta o orientacji poziomej lub pionowej. W przypadku naklejek symbol umieszczony jest na białym tle. Jeśli jednak znak jest nadrukowany lub w inny sposób bezpośrednio naniesiony na karton, wówczas to kolor opakowania stanowi tło dla piktogramu manipulacyjnego.
Rodzaje znaków manipulacyjnych
Zestaw symboli graficznych stosowanych do znakowania opakowań transportowych w celu przekazania instrukcji ich przemieszczania zawarty został w normie PN-EN ISO 780:2016-03.
Najpopularniejsze znaki manipulacyjne
- Uwaga, kruche (ostrożnie, kruche) – piktogram przedstawiający kieliszek. Znak umieszcza się na opakowaniach, w których znajdują się towary delikatne i łatwo tłukące się, które mogą ulec uszkodzeniu przy upadkach, uderzeniach i wstrząsach.
- Znak góra, nie przewracać ładunku – dwie strzałki skierowane ku górze. Oznacza, że ładunkiem należy manipulować i składować go w stałym położeniu (strzałkami do góry). Znak używany, gdy odwrócenie opakowania może spowodować uszkodzenie towarów.
- Znak chronić przed wilgocią – otwarty parasol. Tak oznakowane ładunki nie mogą być przewożone na odkrytych środkach transportu bez zabezpieczenia i składowane na otwartych przestrzeniach bez podkładek.
- Tu otwierać – grot strzały wskazuje, w którym miejscu należy otwierać paczkę.
- Tu chwytać – opakowanie oraz strzałki wskazujące uchwyty; wskazuje uchwyty, których należy używać przy manipulowaniu ładunkiem.
- Nie chwytać w tym miejscu – wskazuje, w którym miejscu nie należy chwytać ładunku podczas manipulowania nim.
Pozostałe znaki dotyczące sposobu składowania, załadunku i transportu
- Nie przemieszczać przez toczenie – przekreślona strzałka w kształcie łuku, z grotami po obydwu końcach. Ze względu na zawartość opakowanie nie powinno być przemieszczane przez toczenie.
- Nie obracać, nie przetaczać – przekreślona strzałka w kształcie łuku, z grotami po obydwu końcach, znajdująca się nad symbolicznie przedstawionym ładunkiem (czarny kwadrat). Znak umieszczany, gdy przetaczanie lub obrócenie ładunku może spowodować uszkodzenie opakowania i/lub zawartości.
- Nie podnosić wózkiem – przekreślony symbol wózka ręcznego. Oznacza, że podnoszenie wózkiem ręcznym może spowodować uszkodzenie opakowania i/lub zawartości.
- Chronić przed promieniowaniem – znak z napisem „FOTO”. Zawartość opakowania może zmieniać właściwości pod wpływem działania promieniowania.
- Ograniczenie piętrzenia – masa spiętrzonych na ładunku opakowań nie powinna przekraczać wartości podanej na znaku, ponieważ nie pozwala na to jego wytrzymałość i zawartość.
- Dopuszczalna liczba warstw piętrzenia – znak stosowany, jeśli liczba warstw piętrzenia jest ograniczona. Znak może występować wraz ze znakiem „ograniczenie piętrzenia” lub samodzielnie (wówczas na znaku należy określić maksymalną liczbę warstw piętrzenia).
- Produkty szybko psujące się – oznacza, że zawartość nie powinna znajdować się zbyt długo pod wpływem wysokiej lub niskiej temperatury, konieczne jest stosowanie odpowiednich środków, które mogą zapobiec psuciu się produktów. Dodatkowo podczas transportu i przeładunku takie opakowania są traktowane priorytetowo.
- Przestrzegać zakresu temperatury – piktogram przedstawiający termometr; wartości podane na znaku określają temperatury minimalne / maksymalne, w których można bezpiecznie transportować i przechowywać ładunek, by nie uległ zniszczeniu.
- Hakiem bezpośrednio nie zaczepiać – opakowanie nie powinno być zaczepione bezpośrednio na haku, ponieważ uszkodzenie hakiem mogłoby spowodować naruszenie i zepsucie znajdującego się w nim ładunku.
- Miejsce zakładania zawiesi – wskazuje, w którym miejscu należy zakładać zawiesia, aby nie uszkodzić zawartości opakowania.
- Podnosić bezpośrednio za ładunek – znak umieszczany na opakowaniach transportowych, które należy podnosić, zaczepiając zawiesie bezpośrednio o nie.
- Chronić przed nagrzaniem – znak konieczny jest, jeśli wysoka temperatura mogłaby uszkodzić lub zmienić właściwości opakowania lub towarów znajdujących się w opakowaniu. Opakowanie nie powinno być umieszczane w pobliżu źródeł ciepła i narażone na działanie promieni słonecznych.
- Środek ciężkości – znak umieszczany, gdy środek ciężkości znajduje się: w innym miejscu niż pionowa oś geometryczna, powyżej połowy wysokości opakowania lub gdy wysokość opakowania jest większa niż 1 metr.
- Opakowanie hermetyczne – oznacza, że zawartość jest zamknięta hermetycznie; ładunku nie można otwierać w trakcie transportu lub składowania.
- Żywe zwierzęta – znak umieszczany na ładunkach, w których znajdują się żywe zwierzęta, aby zapewnić im odpowiednie warunki.
Znaki na towarach niebezpiecznych
Jeszcze stosunkowo do niedawna na opakowaniach substancji niebezpiecznych umieszczano pomarańczowe znaki z czarnymi piktogramami i oznaczeniami literowymi, wskazującymi klasę i rodzaj zagrożenia (T – produkt toksyczny; T+ bardzo toksyczny; Xn – szkodliwy; Xi – drażniący; F – wysoce łatwopalny; F+ – skrajnie łatwopalny; O – utleniający; C – żrący; E – wybuchowy; N – niebezpieczny dla środowiska).
Obecnie stosuje się ujednolicony system piktogramów opracowany przez ONZ – Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (GHS). Na terenie Unii Europejskiej system ten został wprowadzony w 2009 r. rozporządzeniem CLP, stąd można spotkać się z równoległymi nazwami „piktogramy GHS” lub „piktogramy CLP”.
System GHS ujednolicił kryteria klasyfikacji substancji i mieszanin niebezpiecznych. Przy klasyfikacji brane jest pod uwagę, jakie zagrożenia stwarza dana substancja dla zdrowia i środowiska naturalnego.
Rozróżnia się trzy klasy:
- zagrożenia fizyczne (np. materiały wybuchowe, łatwopalne, substancje i mieszaniny samoreaktywne),
- zagrożenia dla zdrowia (np. substancje szkodliwie wpływające na rozrodczość, mutagenne, toksyczne)
- i zagrożenia dla środowiska.
Według nowych wytycznych stosuje się 9 piktogramów wskazujących rodzaj zagrożenia. Znaki mają kształt kwadratu ustawionego na wierzchołku. Czarny symbol znajduje się na białym tle z czerwonym obramowaniem.
